actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Lek als een mandje

Gent heeft er, naast Oostakker-Lourdes en het stadhuis, een nieuw bedevaartsoord bij: het hof van beroep. Daar zetelt raadsheer Heimans. Hij wordt vooral bevraagd door justitie als het elders totaal is misgelopen. Verkoop van aandelen met voorkennis door Minister De Gucht, Lernout en Hauspie, Schurmans en Fortis, de moord op De Vleeschauwer: van al die zaken ... verlos ons Heimans. Het zal niemand verwonderen als ook het geschil tussen voorzitster De Tandt en Glenn Audenaert uiteindelijk in Gent zal belanden.

Het is toch een teken van schraalheid of wantrouwen in het eigen kunnen, als slechts één magistraat geschikt bevonden wordt om te doen wat normaal is: onafhankelijk onderzoek voeren.

Het respect voor twee basispijlers van het strafrecht, namelijk het vermoeden van onschuld én dus geheim van het onderzoek, is zoek. Dat bewijzen de laatste berichten uit de geschreven pers (Fortisrechter Schurmans zou meermaals over haar dossier gebeld hebben met boezemvriendin en gepensioneerd rechter Nicole Diamant, red.): het onderzoek over de lekken in wat nu al Fortisgate wordt genoemd, is zelf zo lek als een mandje. Elke stap die raadsheer Heimans zet, komt in de pers. Gedetailleerde informatie over resultaten van een telefonieonderzoek kunnen alleen gelekt worden door mensen uit het onderzoek.

Dat de media deze gegevens brengen in de wedloop naar de primeurs, beschermd door het bronnengeheim, kan hen niet ten kwade worden geduid, maar in een rechtstaat mag toch eens worden stilgestaan bij de desastreuze gevolgen van een lek voor het onderzoek én voor de in verdenking gestelde.

De massale belangstelling voor de eerste gegevens uit een (gelekt) vooronderzoek staat in schril contrast met de flauwe weerklank die een latere buitenvervolgingstelling of vrijspraak mag genieten. Zo werd een Gents gemeenteraadslid door vroegtijdig lekken uit het onderzoek lastens zonechef De Wulf genoodzaakt ontslag te nemen, waardoor ze meteen geen aanspraak meer kon maken op een mogelijk schepenambt. Niet zoveel later bleek dat ze zelfs niet vervolgd werd door het openbaar ministerie.

Omdat in de Fortiszaak ook de verhouding tussen de verschillende machten ter discussie komt te staan, is het nodig dat minister De Clerck zo snel en zoveel mogelijk uitleg verschaft over het tweede luik van de Fortiszaak, namelijk het probleem rond voorzitster De Tandt, die het vonnis in eerste aanleg heeft geveld.

Het is immers niet te begrijpen - met wat we nu weten - dat ze niet geschorst wordt, vooral ter bescherming van zichzelf. Ze kan toch niet zetelen en tezelfdertijd haar verdediging voeren? En ze is bijna gedwongen die publiek te voeren, juist omdat er lekken zijn.

En dus zijn we terug bij de lekken. Blijkbaar verwart men de controle op de rechterlijke macht met het voeren van het vooronderzoek op straat. Als men de onafhankelijkheid in de rechterlijke macht ernstig neemt, moet men, naast het vermijden van politieke benoemingen via de Hoge Raad van Justitie, ook vermijden dat die rechterlijke macht onder zware druk komt te staan door allerlei geruchten en/of publicaties.

Een ander uiterste is dan weer dat men alle magistraten gaat verdenken. Hoe moet men anders denken over een klacht van de advocaat, die door Glenn Audenaert wordt beschuldigd van corruptie, tegen deze politieman? Die klacht uit 2004 tegen Audenaert doorliep al eens alle geledingen van het gerechtelijk apparaat - tot in Cassatie - en eindigde op een vrijspraak. Zitten al die rechters van raadkamer, hof van beroep en Hof van Cassatie dan in één groot complot?

Tussen 1992 en 1995 had België met Melchior Wathelet een vicepremier en minister van Economische Zaken, die ook nog eens minister van Justitie was. In die volgorde. Hij tekende de voorwaardelijke invrijheidsstelling van Marc Dutroux en was hierdoor ongewild de oorzaak van de politiehervorming. Het wantrouwen ten aanzien van justitie is nu blijkbaar zo groot dat het misschien de voedingsbodem vormt voor de geplande justitiehervorming. Maar dan gaat het niet over oplapmiddelen zoals de huur van buitenlandse gevangenissen of het spannen van helikopternetten. Belangrijke hervormingen zullen moeten gaan over de herverdeling van de arrondissementen, de uitbreiding van de bevoegdheid van de minister van Justitie, het (hopelijk) afweren van de privatisering van de gevangenissen, en andere veranderingen die wel degelijk ideologisch gekleurd zijn.

Het wordt tijd dat de vakantie voorbij is, de komkommers geoogst worden, en er tijd gemaakt wordt voor ernstig werk. Als er twintig gevangenen ontsnappen op een populatie van 10.000, is dat misschien, alle verhoudingen qua menselijk leed in acht genomen, minder erg dan 19 verkeersdoden op de fiets.

Filip Van Hende is advocaat en werd bij het grote publiek bekend als panellid in het debatprogramma Recht Van Antwoord (VTM)

DS, 19-08-2009