actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Europa, maak dat Iran Mousavi niet opruimt

De kans dat de Iraanse oppositieleider Mousavi wordt gearresteerd, wordt steeds groter, zegt AFSHIN ELLIAN. Europa moet voorkomen dat dit gebeurt. 'Het is van belang dat de Europese Unie Iran waarschuwt voor de consequenties van die daad.'

Op de site van Green Freedom Wave staat een citaat dat de kern van de Iraanse politieke situatie aangeeft: 'De afspraak was dat wij het islamitische Japan zouden worden. Nu zijn we op weg om het islamitische Noord-Korea te worden en als Ahmadinejad president wordt, dan zullen we het islamitische Zimbabwe worden.' Mostafa Tadjzadeh, onderminister ten tijde van president Khatami, werd zoals velen een dag na de verkiezingen aangehouden. Hij zit in de Ewin-gevangenis.

In Teheran worden politieke gevangen gedwongen om in het openbaar valse bekentenissen af te leggen. Abtahi, de vicepresident onder Khatami, eiste van de rechter de zwaarste straf op hem toe te passen, in de zwartste stalinistische en maoïstische traditie. Al weken geleden werd het duidelijk dat het land aan de vooravond van grote zuiveringen staat. Ook de inlichtingendiensten van Iran worden hieraan onderworpen. Niet alleen de minister voor inlichtingenzaken is afgezet, maar met hem zijn tientallen topfiguren van dat ministerie ontslagen. Het zijn allemaal geen fijne figuren. Maar toch geeft dit proces aan hoe de huidige machthebbers geen kritisch geluid, zelfs van de zijde van hun vrienden, kunnen dulden. Wie zijn die machthebbers?

Volgens Iraanse en internationale bronnen geeft Modjtaba Khamenei (de zoon van de leider) namens zijn vader leiding aan het centrum van de macht in Iran. Dit zijn ze: een paar apocalyptische ayatollahs, de opperbevelhebber van de Revolutionaire Garde, vertegenwoordigers van de inlichtingendiensten, de rechterlijke macht, Basij (militie), Ahmadinejad, de stafchef van de Iraanse strijdkrachten, en misschien nog een paar anderen ingewijden.

De vertoning van showprocessen was eigenlijk het startsein van een nieuwe fase. Deze processen hebben geen enkele indruk gemaakt op het volk. Maar ze waren vooral gericht op het effect bij vier mannen: Rafsanjani (de tweede man van het regime), Khatami (oud-president), Karoubi en Mousavi, de twee tegenkandidaten. Zij moesten inzien wat hun te wachten staat: de dreiging onteerd, ontkleed, in een pyjama gehesen als spion van de westerse machten, tentoongesteld te worden. Daarom wordt bijna elke dag door allerlei figuren en organen die deel zijn van het islamitische establishment de berechting van vooral Mousavi geëist. Een aantal parlementsleden heeft al aangifte gedaan tegen Mousavi. Ook op internet zijn aangiftes te vinden (die men alleen hoeft te ondertekenen) tegen Mousavi. De vraag is: welk orgaan gaat de tegenstanders van het regime arresteren?

De broer van president Khatami, Mohammad Reza Khatami, onthulde afgelopen zaterdag dat de personen die tot nu toe gearresteerd zijn, in de eerste instantie niet werden aangehouden door de rechtelijke macht of zelfs de inlichtingendiensten. Ze werden aangehouden door de Revolutionaire Garde. Hij noemt zelfs hun kazerne in Teheran: de Tharallah kazerne. De Revolutionaire Garde beschikte al lang over een algemeen geformuleerd arrestatiebevel, aldus Khatami. Een aantal dagen geleden meldden verschillende bronnen in Teheran mij dat Khamenei, de 'Supreme Leader' van Iran, het bevel dan wel toestemming heeft gegeven voor het arresteren van Mousavi. Twee personen zijn uitgerust met deze bevoegdheid: de opperbevelhebber van de Revolutionaire Garde en de hoofdaanklager van de revolutionaire rechtbank in Teheran. Zij zijn vrij te beslissen wanneer en hoe ze de arrestatie willen uitvoeren.

De machthebbers zijn de demonstraties zat. Het moet afgelopen zijn, menen zij. Om dit te realiseren moet Mousavi worden opgeruimd. De keerzijde hiervan is het gevaar dat de arrestatie van Mousavi tot meer verzet kan leiden en het regime zal dwingen tot massaal bloedvergieten. De oppositie zal hierdoor voor lange tijd worden onderdrukt. Het is daarom van belang dat de Europese Unie Iran waarschuwt voor de consequenties van de arrestatie van Mousavi.

De Europese Unie spreekt niet met één mond. Duitsland, Frankrijk en Nederland, drie landen met duidelijk standpunten over het regime in Teheran, moeten gezamenlijk verklaren dat de arrestatie van Mousavi onaanvaardbaar is en zich niet storen aan het verwijt dat zij zich mengen in de binnenlandse aangelegenheden van Iran. De toekomst van Iran is van mondiaal belang. En daarom is het ook van belang dat de secretaris-generaal van de Verenigde Naties een speciale onderzoeker naar Iran stuurt om de ernstige schendingen van de mensenrechten te onderzoeken.

De boodschap moet helder zijn: Mousavi mag niet worden gearresteerd. Gebeurt dat wel, dan zijn in Iran Zimbabwaanse toestanden uitgebroken. Met dit verschil dat Iran geopolitiek aanzienlijk belangrijker is dan Zimbabwe.

Afshin Ellian is hoogleraar en verbonden aan de rechtenfaculteit van Universiteit Leiden.

DS, 12-08-2009