actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Het gordijn is gescheurd

Teheran, 4 juni. Het is mijn derde avond in de Iraanse hoofdstad en ik zit uit te rusten in de binnentuin van ons hotel, dat zich vlakbij Ferdousi Square bevindt. “Mousavi! Only Mousavi!” hoor ik een jongeman roepen. Zijn stem klinkt hoopvol en vastberaden.

Teheran, 21 juni. Na een reis van twee weken door de provincie zijn we opnieuw in de hoofdstad. Het hotel verlaten is geen optie: de situatie is te ontvlambaar. Om negen uur wordt de grimmige stilte doorbroken door een meisjesstem die luid “Allahuuu Akbar!” schreeuwt. Algauw gaat de kreet van huis tot huis en staat de hele wijk rond Ferdousi Square in vuur en vlam.

Het contrast tussen de hoopvolle stem van de jongeman aan het begin van mijn verblijf en de hartverscheurende kreet van het meisje in de duisternis van Teheran vat de indruk samen die mijn tocht door Iran in juni 2009 op mij heeft achtergelaten: ik heb het gevoel dat ik door twee verschillende landen heb gereisd. Er is het Iran van voor 12 juni, en er is het Iran dat sinds de presidentsverkiezingen in lichterlaaie staat. Tijdens de twee weken voor de verkiezingen sprak ik ontelbaar veel Iraniërs die na de koude winter onder president Ahmadinejad in Mir-Hossein Mousavi het begin van een nieuwe Iraanse lente zagen.Toegegeven, klonk het regelmatig, ook Mousavi is goedgekeurd door het regime en zó ingrijpend zal het land niet veranderen, maar we zijn bereid om een systeem dat we afkeuren te tolereren in ruil voor een beetje vrijheid. Na 12 juni werd alles anders: in alle steden waar ik kwam was er niet alleen verzet tegen Ahmadinejad maar óók tegen het systeem en de geestelijke leider. De haast lachwekkende manier waarop de verkiezingsuitslag werd vervalst heeft de bereidheid om met Mousavi als president de grillen van het regime te tolereren doen omslaan in een volkswoede die sinds het ontstaan van de Islamitische Republiek in 1979 ongezien is. Vóór 12 juni heette de keuze tussen Mousavi en Ahmadinejad voor sommigen nog een keuze tussen ‘slecht’ en ‘slechter’. Vandaag is Mir-Hossein voor dezelfde mensen een held geworden.

Een van de grootste fouten die het regime tijdens de nacht van 12 juni heeft gemaakt is dat het de Iraanse bevolking diep heeft beledigd: amper twee uur na het sluiten van de stemhokjes werd meegedeeld dat Ahmadinejad de onbetwiste winnaar was. Iraniërs zijn een trots volk, en dat het regime miljoenen van hun stemmen negeerde en hen dus als idioten behandelde, zullen ze niet zomaar vergeten. De opperste geestelijke leider Ali Khamenei deed daar nog een schepje bovenop: hij zei dat de overwinning van Ahmadinejad het vertrouwen van de bevolking in de Islamitische Republiek duidelijk had gemaakt. Het omgekeerde is het geval: miljoenen Iraniërs zijn hun vertrouwen definitief kwijtgeraakt. Precies dat is de belangrijkste politieke aardverschuiving die in Iran op dit moment aan het plaatsvinden is: de Islamitische Republiek heeft haar legitimiteit verloren. De veelgestelde vraag of er in Iran een revolutie op komst is, is daarom overbodig: die revolutie vindt op dit eigenste moment al plaats. Wat begon als protest tegen een gemanipuleerde overwinning van president Ahmadinejad is uitgemond in steeds verder uitdijend verzet tegen de Islamitische Republiek als systeem én tegen de opperste geestelijke leider Ali Khamenei. “Marg bar rahbar” - dood aan de geestelijke leider - hoorde ik zondagavond iemand roepen op een dak in Teheran, en velen herhaalden zijn tot voor kort ondenkbare kreet. Nog belangrijker als revolutionair teken aan de wand dan het straatprotest is de interne verdeeldheid binnen het regime tussen hardliners en hervormingsgezinden. “Rafsanjani is een van de steunpilaren van de Islamitische Revolutie,” zei een geestelijke me in Qom. “Dat hij door Ahmadinejad zo zwaar werd beledigd en daarbij steun kreeg van Khamenei, betekent het begin van het einde van de Islamitische Republiek.” Die uitspraak kwam er twee dagen voor de verkiezingen, en ik kon toen niet vermoeden hoe profetisch de woorden van de man waren.

Dertig jaar lang heeft de Islamitische Republiek haar politieke koers uitgestippeld op een golf van ambiguïteit: Iran is een theocratie, maar, zo werd daar altijd graag aan toegevoegd, wel een theocratie waar mensen om de vier jaar hun stem kunnen uitbrengen. Het was een van de weinige democratische vrijheden waar de Iraanse bevolking af en toe kon van proeven. Op 12 juni 2009 is ook dat recht hen afgenomen, en het gevecht dat miljoenen Iraniërs deze dagen voeren is een gevecht voor een einde van de ambiguïteit en een begin van ondubbelzinnige vrijheid.

Het Iraanse regime heeft op 12 juni zichzelf de doodsteek gegeven, en niets zal ooit nog hetzelfde zijn in Iran, zélfs als Ahmadinejad dan toch aan de macht zou blijven. Het is ondenkbaar dat miljoenen strijdvaardige jonge Iraniërs nog langer tolereren dat hij dure woorden als ‘vrijheid’ en ‘rechtvaardigheid’ gebruikt nadat hij de demonstranten ‘stof’ en ‘hooligans’ heeft genoemd en zijn troepen Neda Agha-Soltan koelbloedig laat afknallen. Zeventig procent van de Iraanse bevolking is jonger dan dertig jaar. Zij zijn de kinderen van de generatie die de Islamitische Revolutie teweegbracht en daar vandaag onder te lijden hebben; ze zijn de Facebook- en Twittergeneratie en ze snakken naar vrijheid en contact met het Westen. Niemand, geen duizenden ayatollahs en geen tienduizenden Basiji, kan hun strijd stoppen; niemand kan het lied dat ik hen dagelijks in Iran hoorde zingen negeren:

“Onze handen zouden de woestijn van onze ongeletterdheid water moeten geven, het hart van de mensen die in deze woestijn leven is dood, onze handen zouden het gordijn dat ons zicht belemmert moeten scheuren.”

Het gordijn van de Islamitische Republiek Iran is op 12 juni 2009 definitief gescheurd, en daarachter ligt een nieuw begin.

Blog DS, 02-07-2009 (Ann De Craemer)