'Leopold is gekker dan ooit tevoren'


BRUSSEL - Wilde Leopold II in 1854 Nederland inlijven? Het ontbrak hem zeker niet aan ambitieuze plannetjes.


'België wilde Nederland inlijven,' zo vatte de Nederlandse Evangelische Omroep het gisteren op zijn website samen. De EO dikte zo nog wat verder aan wat 's ochtends was verschenen in het eveneens christelijk geïnspireerde Nederlands Dagblad: dat de oudste zoon van de Belgische koning Leopold I in 1854 broedde op een plan om Nederland militair aan te vallen.

De krant beriep zich daarvoor op documenten die de Vlaamse journalist Kris Clerckx had opgedolven in het Koninklijk Archief in Brussel. Clerckx had ze gevonden bij de voorbereiding voor zijn pas verschenen boek Reizen in het spoor van Leopold II.

Het leek een spectaculaire historische onthulling, maar dat was het allerminst. Dat de toen 19-jarige hertog van Brabant, prins Leopold - die zijn vader pas eind 1865 op de troon opvolgde - met de idee van een aanval tegen Nederland speelde, is al uitvoerig beschreven. Onder meer het boek Nieuw licht op Leopold I & Leopold II van de Koning Boudewijnstichting uit 1997 over het zogeheten archief-Goffinet bevat daarover een schat aan details.

Het plan paste in wat bij Leopold, zowel voor als na diens troonsbestijging, een obsessie werd: België groter maken dan het was. Ook Leopold I speelde al met die gedachte. Hij overwoog om onder meer Kreta, Cuba, Texas, de Faeroer-eilanden of enige Antilliaanse eilanden in Belgisch bezit te brengen. In totaal onderzocht hij zowat vijftig dossiers.

Leopold II zag koloniale gebiedsuitbreiding als een permanente opdracht. Niet voor niets zou hij in 1860, na een bezoek aan Athene, een mansgroot brok marmer van de Akropolis cadeau doen aan regeringsleider Walthère Frère-Orban, waarin hij een boodschap had laten beitelen: Il faut à la Belgique une colonie', België heeft een kolonie nodig.

Leopold had immer graag de regering voor zijn koloniale dromen warm gemaakt. Maar die vreesde dat een kolonisatie te veel geld zou kosten en de Belgische diplomatieke status als neutraal land in gevaar kon brengen. Leopold opereerde dus in zijn eentje, letterlijk de vijf continenten afspeurend op zoek naar een kolonie. Uiteindelijk werd dat, door een samenloop van omstandigheden, Congo.

De hertog van Brabant dreef zijn vader tot wanhoop met zijn plannen, waarvoor hij tal van verre reizen ondernam, voorwendend dat dit goed was voor zijn gezondheid. 'Leo is tegenwoordig egoïstischer en gekker dan ooit tevoren,' aldus Leopold I in 1864.

De jonge prins begon dicht bij huis. Zo kwam in 1854 Nederland in beeld, het land waarvan België zich in 1830 had afgescheurd, maar waarmee het nog tot 1839 in een territoriaal conflict was verwikkeld over wat nu Nederlands Limburg is. Met Franse instemming hoopte Leopold een verrassingsaanval op Nederland te kunnen uitvoeren.

Het doel was om Nederlands Limburg en andere katholieke gebiedsdelen van het overwegend protestante Nederland bij België te voegen. Zowel Leopold I als Leopold II zagen in de katholiciteit de belangrijkste bindende kracht in België en de hertog van Brabant meende zelfs dat de Nederlandse katholieken een Belgische invasieleger als bevrijders zouden verwelkomen.

En de jonge prins hoopte om Nederland meteen ook onder druk van een militaire bezetting een kolonie als Java in Nederlands-Indië te kunnen afpersen. Dat het Nederlandse kolonies hun moederland altijd veel geld opbrachten, zou Leopold II trouwens altijd blijven inspireren bij zijn koloniale ondernemingen.

'We hebben een groots werk aangevat,' opperde een erg enthousiaste Leopold terwijl hij de zaak liet bestuderen, onder meer met spionagemissies in Nederland. Want dat moet de jonge prins worden nagegeven: hij documenteerde zich altijd uitvoerig.

Uiteindelijk liet Parijs Leopold verstaan dat een agressie tegen Nederland toch niet zo'n goed idee was. Gelukkig voor hem kwam het zijn vader nooit ter ore, of er had wat gezwaaid. Maar meer dan een ideetje van een ambitieuze prins was het niet.


Blog DS, 25-06-2009 (Marc Reynebeau)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB