Rechten Turkse vrouw vaak theorie


Op papier hebben vrouwen in Turkije de laatste jaren een aanzienlijk sterkere positie gekregen. Nu de praktijk nog.


De oproep aan de Turkse premier Erdogan ligt er al een paar weken. ,,Ik heb hem gevraagd vaandeldrager te worden van de campagne die geweld tegen vrouwen aan de kaak stelt. De voetbalbond doet er ook actief aan mee en Erdogan is zelf profvoetballer geweest.'' Maar PvdA-europarlementariër Emine Bozkurt wacht nog steeds op antwoord.

Verbetering van de positie van vrouwen in zijn land zit wel in Erdogans hoofd, maar nog niet in zijn hart, is de indruk van de politica, en dat geldt voor het grootste deel van zijn regering. Op één vrouw na -die dan ook nog de portefeuille vrouwenzaken heeft- bestaat die volledig uit mannen. De premier zou, aldus Bozkurt, een voorbeeld kunnen nemen aan zijn echtgenote. ,,Die is actief betrokken bij een campagne die er voor moet zorgen dat in 2010 alle meisjes naar school gaan.''

Bozkurt werd eind vorig jaar door het Europarlement aangesteld als rapporteur vrouwenrechten in Turkije. Om informatie te verzamelen bracht ze eind januari een bezoek aan het land en was er deze week in Brussel een hoorzitting waarbij experts -Turks en anderszins- hun licht lieten schijnen over zaken die voor vrouwen van belang zijn.

Bozkurt (37) heeft nog enkele weken om haar rapport te voltooien, maar de algemene conclusie staat voor haar nu al vast. ,,Op papier is er in korte tijd heel veel gebeurt.'' Zo is in de grondwet een bepaling opgenomen die de regering verantwoordelijk maakt voor het afdwingen van gelijkheid tussen man en vrouw en is het strafrecht vrouwvriendelijker geworden. Plegers van eerwraak bijvoorbeeld kunnen volgens de nieuwe regels rekenen op hoge straffen.

,,Maar de grote vraag is natuurlijk: gebeurt dat ook. Zijn politiemensen en rechters op de hoogte van de veranderingen en handelen ze er naar?'' Het antwoord op die vraag is volgens Bozkurt duidelijk minder positief. ,,De praktijk laat nog veel te wensen over.'' Zo vertelde een Turkse advocate tijdens de hoorzitting dat rechtszaken tegen verdachten van eerwraak vaak moeizaam verlopen, omdat getuigen bang zijn hun verhaal te doen. ,,De omgeving ziet de dader als een hero in plaats van een zero. En het kost tijd om die mentaliteit te veranderen.''

Dat komt ook omdat het vrouwenorganisaties veelal aan de benodigde kracht ontbreekt. Die zijn, aldus Bozkurt, dan ook blij met de aandacht van het Europarlement voor vrouwenrechten. ,,De EU is zowel een steuntje in de rug als een stok achter de deur.'' Omgekeerd hoopt ze dat de Europese Commissie, als de onderhandelingen over de Turkse toetreding beginnen, van de positie van vrouwen een hard punt maakt. ,,Het zou logisch zijn. Mensenrechten staan in de EU voorop en vrouwenrechten zijn mensenrechten.''

Maar eerst moet haar rapport nog door de vrouwencommissie en vervolgens door het voltallige Europees Parlement worden goedgekeurd. Verwacht ze er veel discussie over? ,,Niet over de bevindingen, wel over de toon.'' Want uiteindelijk zal haar verslag óók worden gebruikt in de strijd tussen voor- en tegenstanders van de toetreding van Turkije.

Tegenstanders willen daarom dat het rapport zich streng uitspreekt over het geweld dat de politie op 6 maart gebruikte tijdens een vrouwendemonstratie in Istanbul. ,,Natuurlijk kan dat absoluut niet door de beugel, en natuurlijk zal ik dat in mijn rapport aan de orde stellen. Maar ik wil niet alles laten bepalen door deze ene gebeurtenis'', aldus Bozkurt.

Tijdens de hoorzitting in Brussel vertelde minister Guldal Aksit, inderdaad die ene vrouw, dat de Turkse regering drie politiemensen heeft ontslagen, en dat er waarschijnlijk nog meer ontslagen volgen. ,,We zijn vastberaden dit soort incidenten te voorkomen'', zei ze. ,,Daarvoor is het vooral nodig dat de politie beter wordt opgeleid.'' En dáár konden voor- noch tegenstanders van de Turkse toetreding tegen zijn.



Kwart hoogleraren is vrouw

Hoewel Turkse vrouwen al in de jaren dertig van de vorige eeuw zowel actief als passief kiesrecht kregen, is het met hun deelname aan de politiek slecht gesteld. Van de 550 parlementsleden zijn er 24 vrouw, minder dan 5 procent. Op lokaal niveau is het nog minder. Slechts 2,5 procent van de ruim 34000 gemeenteraadsleden is vrouw. Vrouwen zijn aanzienlijk beter vertegenwoordigd in de universitaire wereld, waar ze bijna een kwart van de hoogleraarsposten voor hun rekening nemen (in Nederland minder dan tien procent).

Vrouwen verrichten aanmerkelijk minder vaak betaald werk dan mannen: nog geen dertig procent tegen bijna 75. Volgens EU-gegevens werken ze vooral in de landbouw en relatief vaak bij de overheid. Parttime werk bestaat amper. Zowel mannen als vrouwen met betaald werk melden weken van (veel) meer dan 40 uur te maken.


Trouw, 18-03-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB