Vooruitgang maar niet minder ongelijkheid


In 1983, op het moment dat België de zieke man van Europa was, werkte amper een op de twee Vlamingen op beroepsactieve leeftijd. Vandaag, dicht bij het dieptepunt van de diepste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog, zijn twee Vlamingen op de drie aan de slag.


De welvaart is sterk gegroeid

Spectaculair is de stijging van de welvaart: van 17.500 euro per hoofd (1983) naar 30.000 euro (2007). Dat is net geen verdubbeling. Het netto-inkomen steeg minder: een deel van de extra welvaart komt niet in de portemonnee van de mensen terecht, maar wordt omgezet in collectieve goederen en diensten: wegen, onderwijs, bibliotheken.


Scholing sterk gestegen

De scholingsgraad van de bevolking steeg in 25 jaar sterk. Ter herinnering: in 1983 mochten jongeren de school nog verlaten op 14 jaar. Dat was toen het laagste cijfer in Europa.

Vandaag behaalt meer dan de helft van de Vlaamse jongeren een hoger diploma. Het Vlaamse onderwijs behoort tot het beste ter wereld in wiskunde, taal en wetenschappen en het is zo goed als gratis. Wie goed onderwijs genoot, vindt doorgaans een goede baan met een behoorlijk inkomen en leeft langer en gezonder.


Eigen huis

Drie op de vier Vlaamse gezinnen bewonen hun eigen huis; in 1981 was dat maar twee op de drie. De woningkwaliteit steeg nog sterker: in 1981 had 29 procent van de Vlaamse woningen 'groot comfort', in 2005 ruim 68 procent.


Minder verkeersdoden

Het aantal verkeersdoden nam af van 1.000 in 1985 tot 500 in 2006, ondanks de fenomenale stijging van de mobiliteit in die periode. Vandaag bezit 86 procent van de Vlaamse huishoudens een of meer auto's, 80 procent heeft minstens een fiets, 70 procent woont op minder dan 1 kilometer van een bus- of tramhalte en 50 procent op minder dan 5 kilometer van een spoorwegstation.


Rijk sociaal leven

Het verenigingsleven in Vlaanderen verandert, maar kalft niet af. De Vlamingen vereenzamen niet, ze hebben nauwelijks minder contacten met buren en vrienden dan vroeger. Zelfs het vrijwilligerswerk krimpt niet: een op de vijf Vlamingen doet het.


Hogere levensverwachting

In 1980 hadden de Vlaamse mannen een levensverwachting van 70 jaar, de vrouwen 76,8 jaar. In 2007 was dat al respectievelijk 78,1 en 83,3 jaar. De Vlaming verlengde zijn leven in 25 jaar tijd met 8 jaar. Ter vergelijking: in 1900 werd de Vlaamse man gemiddeld niet ouder dan 45 jaar, de vrouw 48 jaar. Dat heeft te maken met de beschikbaarheid van artsen, ziekenhuizen en geneesmiddelen, maar evenzeer met de hygiëne en de betere voeding.


Meer kankers en depressies

De algemene gezondheidstoestand ging erop vooruit, maar de keerzijde van de medaille is dat het aantal kankers toeneemt, net als het aantal psychische aandoeningen. Ook de levensstijl wordt almaar meer een probleem: obesitas, tabaks- en alcoholgebruik lijken zeer moeilijk terug te dringen te zijn, zeker in bepaalde bevolkingsgroepen.


Ongelijkheid in gezondheid hardnekkig

De gezondheid ging vooruit, maar de ongelijkheid in gezondheid werd niet kleiner. Een laaggeschoolde leeft 3 tot 5 jaar minder dan een hooggeschoolde en het aantal gezonde levensjaren dat hij te verwachten heeft, ligt 17 tot 25 jaar lager. Laaggeschoolden en armen lijden vaker aan kankers en psychische aandoeningen. Hun levensstijl aanpassen is ook moeilijker. Ze worden amper bereikt door de preventieve gezondheidszorg.


Onderwijs vergroot de ongelijkheid

Het Vlaams onderwijs is uitstekend, maar die kansenverdeler doet niet wat hij moet doen. Hij verdeelt de kansen zeer ongelijk. Kinderen van ouders die zelf veel onderwijs genoten hebben, halen veel meer nut uit het onderwijs dan kinderen van laaggeschoolden. Het onderwijs is meer aangepast aan kinderen van hooggeschoolden en van succesvolle mensen dan aan de kinderen die het echt nodig hebben om gesteund te worden om vooruit te kunnen raken. Het onderwijs reproduceert en vergroot daardoor de sociale ongelijkheid, terwijl het die zou moeten verkleinen. En het doet dat meer dan het onderwijs in de meeste andere landen. De grafieken over de schoolse achterstand in het basisonderwijs, over de studiekeuze in het middelbaar onderwijs en over de kansen op een diploma hoger onderwijs brengen dat in kaart.


Kloof arm-rijk groeit

Ondanks de sterk toegenomen welvaart is Vlaanderen er niet in geslaagd het aantal armen terug te dringen. Tot het midden van de jaren tachtig werd de kloof tussen arm en rijk in ons land wel kleiner. Sindsdien niet meer. Integendeel, het verschil neemt toe (zie grafieken), vooral onder de gepensioneerden en andere uitkeringstrekkers. Elders in Europa daalt de armoede onder de ouderen.

Ongelijkheid in wonen

Vlaanderen heeft nog 200.000 woningen van slechte kwaliteit en 200.000 zwakke gezinnen kunnen zich niets anders permitteren dan dat.


DS, 13-05-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB