Als je in de jury van een literaire prijs zit, is ook wat je níet doet, nieuws (nooit gedacht dat ik me nog verwant zou voelen met Herman Van Rompuy). Bijvoorbeeld: een boek niet op de longlist zetten. 'Longlist Gouden Uil laat Dimitri Verhulst en Erwin Mortier links liggen', kopte De Morgen twee maanden geleden. En dan wint enkele maanden later uitgerekend Dimitri Verhulst de Librisprijs. Huh?

Zo vreemd is dat nu ook weer niet. Eén ding staat buiten kijf: talent heeft Dimitri Verhulst te over. Godverdomse dagen op een godverdomse bol illustreert dat opnieuw overtuigend, na prachtboeken als Problemski Hotel, De helaasheid der dingen en Mevrouw Veronika daalt de heuvel af. Daarnaast toont Godverdomse dagen op een godverdomse bol dat Verhulst kloten aan zijn lijf heeft. Nadat hij van een cultschrijver tot een publiekslieveling uitgroeide, nam hij een groot risico: het is moeilijk een publieksonvriendelijker boek te bedenken dan Godverdomse dagen. De hoofdpersoon is een abstract gegeven luisterend naar de naam 't, wat staat voor 'het wezen de mens'. Bovendien is de verhaallijn waarin 't de hoofdrol speelt, overbekend want Verhulst schetst de geschiedenis van de mens.

Verhulst haalt zijn grofste geschut boven om dat verhaal te vertellen. Hij verbastert het Nederlands tot een hoogst eigen mix van dialectwoorden, neologismen, scabreusiteiten en andere taalspelletjes(lekker exotisch voor een jury die voornamelijk uit Nederlanders bestaat, denkt de cynicus in mij dan). Dat taalcircus dendert met een razende vaart voorbij en heeft een ongeziene schwung. Kortom, Godverdomse dagen is een goed boek dat de Gouden Uil-jury niet zonder het nodige gepalaver opzij geschoven heeft. Een jurylid dat anoniem wenst te blijven, droomde daags voor de finale beraadslaging nog dat de Uil toch naar Verhulst ging. (Of op dit jurylid onaanvaardbare druk werd uitgeoefend door de hoogst verdachte man met snor in onze jury, is me niet bekend.) Om maar te zeggen: literaire jury's nemen hun taak ernstig.

Is het dan niet genoeg dat een schrijver stilistisch een prestatie op topniveau neerzet? En dan nog over een onderwerp dat toch belangwekkend mag heten: de fratsen en de inktzwarte ziel van de (westerse) mens. Dat had genoeg moeten zijn, maar er mankeert een stevige inhoudelijke fond voor al die stilistische bravoure.

Verhulst heeft een bestaand verhaal prachtig versierd, maar van het beste boek van het jaar verwacht ik net iets meer. Een moment van inzicht bijvoorbeeld, zo'n moment waarop je denkt: aha, zo had ik het nog nooit bekeken maar inderdaad, zo is het. Van Godverdomse dagen is me vooral bijgebleven dat de uitvinding van de closetpot volgens Verhulst de wetenschap met rasse schreden vooruitgeholpen heeft. Waar ik aldaar gezeten nog wel eens aan moet denken, maar de wetenschap heb ik er helaas nog geen diensten bewezen.

Eva Berghmans is chef Letteren en zat in de jury van De Gouden Uil.

DS : 13/05/09

Na al deze commentaren meen ik dat ik ook eens een boek van Verhulst moet lezen... U hoort nog van mij...

__________________
"Niets is zo machtig als het menselijk verstand,
tenzij het menselijk onverstand."
Uit : Het vliegende bed. W. Vandersteen