Overheid bedient politieke partijen royaal


De vetpotten van het Belgische politieke systeem In deze crisistijd komt de wet op de partijfinanciering onder vuur. Maar de remedies lijken erger dan de kwaal.


Knack beeldt deze week partijvoorzitters af als een bende miljardairs. 'Operatie zelfbediening in de Wetstraat,' zo kopt het weekblad. De conclusie van enkele professoren van de KU Leuven, als zouden politieke partijen al te veel overheidsgeld krijgen, treedt het uitdrukkelijk bij.

Jaarlijks strijken de politieke partijen zo'n 50 miljoen euro op aan overheidsgeld. De wet op de partijfinanciering is een product uit de jaren negentig. De verkiezingscampagnes kostten steeds meer. Bovendien waren de partijen flink in moeilijkheden geraakt door de wijze waarop ze in het verleden geld hadden opgehaald. Bedrijven, tuk op een lucratieve overheidsdeal, strooiden gul met enveloppes. Dat verzandde in pure corruptie.

Nieuwe regels maakten een eind aan die schimmige toestanden. Bedrijven mochten partijen niet langer financieel bijstaan. Persoonlijke giften werden geplafonneerd op 500 euro. In ruil kregen de partijen onder voorwaarden geld uit de staatskas.

De politici stelden zelf de wet op. Bijgevolg bepaalden ze zelf de toegekende bedragen. Ook de diverse parlementen zetten een regeling op om de fracties van fondsen te voorzien. Echt krenterig is het stelsel niet. De partijen vonden dat niet meer dan normaal. Het zou ze in staat stellen om professioneler te werken. Eindelijk kon alle aandacht gaan naar het politieke werk in plaats van naar bedelen om geld. Bovendien wilden ze fatsoenlijk volk aantrekken om beleidsvoorbereidend werk te doen.

De argumenten klinken solide en zijn dat ook. Maar het systeem is niet onfeilbaar. Financiële overvloed maakt partijen lui. De bijdragen van militanten wegen niet op tegen de gulle overheidssteun. Partijlidmaatschap wordt zo gedemocratiseerd maar krijgt iets vrijblijvends. Een gemengde financiering maakt partijen alerter. Toch zetten giften de deur naar misbruiken open. Een bedrijf dat CD&V sponsort en actief is in de productie van straatmeubilair verwacht vroeg of laat een wederdienst.

Bovendien gebruiken de diverse partijen het geld niet altijd om te professionaliseren. Heel wat partijen investeren in gebouwen of betalen gigantische propaganda-inspanningen. Het gecentraliseerde geld komt evenmin alle kandidaten ten goede. Maar het is ook niet eenvoudig om andere regels in te voeren. De partijen controleren immers elkaar. Het best haalbare compromis lijkt daarom het geven van de hoogst mogelijke vrijheid.

In elk geval heeft het systeem iets onrechtvaardigs. Wie heeft, krijgt meer. Wie niet heeft, mag het schudden. Beginnende partijen krijgen pas geld wanneer ze een vertegenwoordiger hebben in de Kamer. Critici stellen daarom een startpremie voor. De lijst van would-be politieke partijen is evenwel bijzonder lang. Iedereen, politicologen op kop, klaagt over de versplintering van het partijlandschap. Laat daarom partijen eerst belangeloos werken voor hun engagement. Uiteindelijk is het Lijst Dedecker ook gelukt om vanuit het niets in de vetpotten van het Belgische politieke systeem te belanden.


DS, 30-04-2009 (Bart Brinckman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB