actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Reis van bureau Waals parlement naar V.S. zorgt voor wrevel

José Happart, reisleider

Typisch not' José, zoals zijn trouwste volgelingen hem wel eens noemen: zeggen dat, als de democratie te duur is, ze maar eens de dictatuur moeten proberen, want die kost nog veel meer geld. Want wat is er mis aan om eens het provincialisme te overstijgen en met een delegatie van het Waals parlement, waarvan hij de voorzitter is, te gaan netwerken in de Verenigde Staten, al moet dat de belastingbetaler 80.000 euro kosten?

Het klonk alsof José Happart (PS) donderdag, toen hij de 'indecente' kritiek op zijn Amerikaanse 'studiereis' probeerde tegen te spreken, eigenlijk felicitaties had verwacht. En toegegeven, het is inderdaad geen geringe prestatie dat hij en zijn reisgenoten op paasmaandag toch een officiële ontmoeting met Amerikaanse politici afhaspelden, omdat dit in de VS nu eenmaal geen officiële feestdag is.

Het typische aan de reactie van José Happart op de commotie rond het Amerikaanse uitstapje is zijn neiging om zich de dingen nogal groot voor te stellen. Dat geldt niet alleen voor hotelkamers of menu's, maar ook in de retoriek, bijvoorbeeld door te suggereren dat het niet voor zijn plezier was dat hij bij die gelegenheid een helikoptervluchtje over de Grand Canyon ondernam, maar dat het was om de democratie voor haar belagers te behoeden. Goed dat hij het zei, want slechts weinigen hadden dat zo begrepen.

Zijn bekendste bon mot dateert van september 1984, toen hij zijn overstap naar de Parti Socialiste omschreef als een 'rendez-vous avec l'histoire'. Tot dan genoot deze fruitkweker alleen lokale bekendheid in het Limburgse Voeren, waar hij het als burgemeester vertikte om Nederlands te spreken. Zo wilde hij met zijn partij Retour à Liège de terugkeer eisen van deze Vlaamse gemeente naar de provincie Luik, waartoe ze tot 1963 had behoord.

Maar zijn strijd sprak in Wallonië tot de verbeelding: ze maakte van hem een held en een martelaar. En de PS besefte dat rond die gevoeligheid een nieuw Waals regionalisme tot ontwikkeling kon komen dat de partij stemmen kon kosten. Daarom haalde de PS Happart dan maar als nieuwe rekruut binnen.

Niet dat de man tot dan toe van veel ideologische bevlogenheid blijk had gegeven, maar dat gaf niet. De man had zich in de kijker weten te werken. Dat hij in 1972 als militant van een boerenorganisatie een stier door het parlement had gejaagd, bewees dat hij uit het juiste hout was gesneden.

En de transfer werkte. Bij de Europese verkiezingen van 1984 had Happart als 'onafhankelijke' op de PS-lijst 235.000 voorkeurstemmen verzameld, vijf jaar later deed hij nog ruim 70.000 stemmen beter. De hele jaren tachtig door had Happart 'zijn' zaak warm kunnen houden. Want rond de Voerstreek heerste al die jaren een erg symbolisch geladen communautair conflict, niet ongelijk aan wat vandaag rond Brussel-Halle-Vilvoorde gebeurt.

En daarin speelde Happart zijn rol - als symbool dus. Voor de PS had hij dan ook maar één functie: stemmen binnenhalen en de suprematie van de partij in Franstalig België verstevigen. Het werkte ook omgekeerd. Als de man, moegestreden door zijn nimmer versagende verzet tegen de Vlaamse arrogantie, toch nog hogerop wilde in het bestaan, kon hij zijn geluk het best beproeven bij een machtige partij als de PS.

Daarom kwam een plekje op de Europese lijsten goed uit, zowel voor hem als voor de partij. Zeker in die tijd nam de partij daarmee weinig risico's, want een Europarlementslid kon nooit veel brokken maken. En als die dat verkoos, hoefde de gekozene zich in Brussel of Straatsburg niet altijd moe te maken, maar kon hij ruimschoots genieten van de vele, ook financiële en andere extralegale voorzieningen waarmee het Europees parlement de vele offers van zijn mandatarissen placht te compenseren.

Vijftien jaar bleef José Happart Europees parlementslid, om daarna naar het Waals parlement over te stappen, Waals minister te worden en uiteindelijk - een teken van zijn tanende populariteit - vrede te nemen met het voorzitterschap van het Waals parlement. Ondertussen bleef hij wel occasionele anti-Vlaamse oprispingen ten beste geven, om aan de goede zin van zijn carrière te herinneren. Die vermengde hij graag met populistische uitspraken die moesten bewijzen dat hij het goed voorhad met de gewone man.

Nochtans had hij vooral de smaak van de macht te pakken gekregen, helemaal in de stijl van de PS-oude stijl. Hij begon functies te cumuleren en zich arrogant te gedragen, zorgde voor neven en magen - zijn tweelingbroer Jean-Marie kreeg een even mooie als inhoudsloze politieke carrière bij de PS - en kwam al eens met een schandaaltje in opspraak, bijvoorbeeld door als gewestminister vooral zijn eigen hobby, de jacht, ter harte te nemen.

Dat sfeertje krijgt PS-voorzitter Elio di Rupo er niet meteen uit. Wie niet inziet dat met speelreisjes als dat naar de VS iets mis is, zei hij, is niet geschikt voor de politiek. Waarop een reisgenoot van Happart, de als ex-burgemeester van Charleroi in opspraak gekomen Jean-Claude Van Cauwenberghe, gevat antwoordde dat hij niet van plan is om de voorzitter het plezier te gunnen om zelf uit de politiek te stappen. De Waalse kiezers zullen die lui dus zelf moeten verslijten.

DS, 18-04-2009 (Marc Reynebeau)