Turken geraken teleurgesteld


De Turkse premier Tayyip Erdogan kijkt beteuterd. Zijn AK-partij haalde bij de lokale verkiezingen maar krap 39 procent, aanzienlijk minder dan de 47 procent bij de landelijke verkiezingen in 2007.


De Turkse AK-partij heeft het zondag bij de lokale verkiezingen minder goed gedaan dan verwacht. Haar hoop op hervorming van de grondwet lijkt vervlogen.

Turkije hield zondag niet zomaar gemeenteraadsverkiezingen. Het was een referendum over een zeven jaar oude belofte van hervormingen onder een partij die flirt met de politieke islam en de grenzen zoekt van de seculiere grondwet.

Dat was ook de boodschap waarmee de regerende AK-partij (partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling) vrede voor campagne voerde. Premier Tayyip Erdogan bezocht alle uithoeken van het land om zich hoogstpersoonlijk van brede steun te verzekeren.

Die hoge inzet verklaarde de beteuterde blik van de premier gisteren na de bekendmaking van de uitslagen. Zijn partij won met krap 39 procent van de stemmen. Dat was aanzienlijk minder dan bij de landelijke verkiezingen twee jaar geleden (47 procent).

De partij hield maar net haar burgemeesters in Istanbul en Ankara, verloor Izmir en Antalya en kon ook Diyarbakir in het zuidoosten niet voor zich winnen, ondanks haar intensieve charmeoffensief onder de Koerden. 'Dit is een boodschap van het volk en wij zullen daaruit de nodige lessen moeten trekken', zei een aangeslagen Erdogan. Twee dagen eerder had hij zijn burgemeesterskandidaten in het land aangemaand om minder dan 47 procent als een nederlaag te beschouwen.

Een deel van de schuld kan de premier afschuiven op de wereldwijde economische neergang. Turkije kampt met historisch hoge werkloosheid (13,6 procent) en dreigt dit jaar in een recessie terecht te komen na jaren van onstuitbare groei. De Turkse regering strijdt al een aantal maanden met het Internationaal Monetair Fonds over een kapitaalinjectie van bijna 20 miljard euro. De regering liep in januari weg uit de onderhandelingen uit protest tegen de IMF-voorwaarden, maar staat na deze verkiezingsuitslag onder grotere druk om toch te tekenen. De AK voerde campagne met beloften variërend van wasmachines in het zuidoosten tot gratis kolen in de koude winters van Istanbul. Geen stad profiteerde zoveel als Antalya: vlak voor de verkiezingen ging er een nieuwe metrolijn open. Toch viel de stad in handen van de seculiere oppositiepartij CHP.

De oppositie lijkt te profiteren van de teleurstelling die veel Turken voelen over het uitblijven van de beloften die de AK deed toen de partij in 2002 de macht overnam. Erdogan beloofde de corruptie uit te roeien, maar slaagde er niet in dit fenomeen buiten zijn partij te houden.

Zijn tegenstanders beschuldigen hem van dezelfde machtspolitiek als zijn seculiere voorgangers. De huidige rechtszaak tegen een honderdtal militairen, politici en journalisten is volgens hen vooral bedoeld om zijn seculiere tegenstanders uit te schakelen.

De uitslag laat ook zien dat met name in de liberale delen van het land de angst voor het islamitische karakter van AK-partij de kop opsteekt en dat Turkije in een slecht economisch tij meer gepolariseerd raakt.

Erdogan hoopte met een klinkende overwinning te kunnen beginnen aan het herschrijven van de grondwet, die politieke partijen nu verbiedt om beleid te maken op basis van religie. Vorig jaar ontsnapte de AK aan een verbod door het Grondwettelijk Hof. Met de uitslag van gisteren lijkt aanpassing van de grondwet buiten handbereik en zal de partij zich meer moeten richten op samenwerking met de seculiere oppositie.


© NRC Handelsblad, DS, 31-03-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB