Virus besmet tientallen strafzaken
GENT - Veroordeeld tot zware gevangenisstraffen in eerste aanleg wegens mensenhandel of drugssmokkel. Vrijuit in beroep wegens een procedurefout. Het was gisteren opnieuw een zwarte dag voor de Belgische justitie.
'Deze uitspraken moeten verschrikkelijk ontmoedigend zijn voor de speurders en mensen van het gerecht die jarenlang aan deze strafzaken hebben gewerkt.'
Advocaat Paul Quirynen van het Centrum voor Racismebestrijding noemt het vrijuit gaan van zware criminelen door een procedurefout 'maatschappelijk schokkend'.
'De procedurefout werd te goeder trouw gemaakt. De sanctie hierop, de volstrekte nietigheid van de strafvordering, staat niet in verhouding tot die beoordelingsfout. En de slachtoffers van deze criminelen blijven in de kou staan.'
De uitspraak van het hof van beroep in Gent kwam voor de meesten niet als een verrassing. Eerder had de Gentse strafpleiter Hans Rieder de procedure voor de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) aangevochten voor het Hof van Cassatie. Met succes.
Als politiemensen een verdachte bijvoorbeeld vanuit een huis observeren, moet die 'speciale onderzoeksmethode' gecontroleerd worden door de kamer van inbeschuldigingstelling. Daarbij worden de beklaagden verhoord.
In de hoven van beroep in Antwerpen en Brussel gebeurt dat telkens in aanwezigheid van de openbaar aanklager.
Bij het hof van beroep in Gent was dat in tientallen strafzaken niet het geval - inmiddels is de praktijk aangepast. Dat is een beoordelingsfout, die te verklaren valt door de dubbelzinnigheid van de wet over de bijzondere opsporingsmethoden (BOM-wet).
Maar de fout is gebeurd en valt volgens het hof van beroep in Gent niet meer te herstellen. 'Het bewijs verkregen door observatie is niet toelaatbaar', staat in het arrest.
'Dat het openbaar ministerie niet aanwezig was bij de verhoren van de beklaagden, miskent het recht op tegenspraak en op een eerlijk proces. Het hele proces is hierdoor aangetast en dat valt niet te herstellen.'
De openbaar aanklager had nog voorgesteld de uitspraak voor onbepaalde tijd op te schorten. Dat zou de minister van Justitie de mogelijkheid bieden tussenbeide te komen en gebruik te maken van zijn injunctierecht.
Maar dat is door het hof van beroep in Gent afgewezen. De beklaagden, zeker degenen die in de gevangenis zitten, hebben recht op een uitspraak binnen een redelijke termijn, aldus het hof.
De advocaten van de beklaagden verdedigen de principiële beslissing van het hof in Gent. In strafzaken behoren procedures tot de kern van het recht en van de vrijheden van burgers, zeggen ze. Deze uitspraak is in het belang van de democratische rechtsstaat, argumenteren ze.
De advocaten van de slachtoffers daarentegen wijzen erop dat de feiten zwaarwichtig zijn (mensenhandel, drugshandel, gijzeling), dat de speurders tijdens het onderzoek niet buiten hun boekje zijn gegaan en dat de beklaagden in eerste aanleg tot zware straffen zijn veroordeeld.
'Het is alsof een schitterend verhaal teniet wordt gedaan door een storende dt-fout', zegt advocaat Quirynen.
Hij wijst ook op de impact voor andere dossiers van zware georganiseerde criminaliteit in Oost- en West-Vlaanderen, het gebied waarvoor de KI in Gent bevoegd is.
'De fout die zich in de kamer van inbeschuldigingstelling heeft voorgedaan, is als een snel verspreidend virus dat andere strafdossiers besmet. Andere beklaagden zullen deze uitspraak met open armen aangrijpen en op hun beurt vrijkomen. De gevolgen zijn catastrofaal.'
'Je zou je eens moeten voorstellen dat dit gebeurt in een zaak van seksuele delinquentie: het hele land staat op zijn kop. Maar mensenhandel raakt de mensen blijkbaar niet zo sterk. Dat staat ver van hun bed.'
De verwachting is dat het openbaar ministerie cassatieberoep aantekent tegen de uitspraken in Gent. Maar het is weinig waarschijnlijk dat het Hof van Cassatie in korte tijd van mening verandert. In oktober van vorig jaar nog verklaarde Cassatie dat de openbaar aanklager tijdens de hele procedure voor de KI aanwezig moet zijn, of er is sprake van een ongeldig onderzoek.
Een van de criminelen die door de uitspraak in Gent vrijuit gaat, is Ashraf Sekkaki. Hij kreeg vorig jaar in Dendermonde drie jaar voor een weliswaar mislukte ontsnappingspoging. Enkele anderen kregen celstraffen wegens bendevorming.
Sekkaki ontsnapte eerder uit de gevangenis van Turnhout en verblijft nu in de hoogbeveiligde vleugel van de gevangenis van Brugge. Hij is eerder veroordeeld tot opsluiting na gewapende overvallen en carjackings, zodat er geen kans bestaat dat de man door de procedurefout vrijkomt.
De komende weken behandelt het hof van beroep nog diverse strafzaken waarbij de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling de toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden controleerde. Als de observatie of infiltratie het enige bewijs opleverde tegen de beklaagden, zullen de uitspraken in dezelfde lijn liggen als gisteren.
www.juridat.be
DS, 07-01-2009 (Filip Verhoest)