Da Vinci Code / Symposium kraakt relithriller


Het megasucces van Dan Browns 'Da Vinci Code' leidde woensdag tot een heus congres op de Universiteit Utrecht. Wetenschappers en Da Vinci-adepten discussieerden over de zin en onzin van Browns complottheorieën.


Het succes van 'De Da Vinci Code' zegt meer over onze maatschappij dan over het boek zelf', opent Frank Bosman van Luce, instituut voor theologische vorming, het symposium over de 'theologische thriller' van Dan Brown.

Zo'n honderdvijftig belangstellenden vullen de congreszaal van de Utrechtse Universiteit. Veel vijftigers, heren in corduroy pantalon, dames met een broche op het jasje. Verhip, stoten ze elkaar aan, daar heb je Mat Herben.

Voor wie de hype rond het boek gemist heeft: Amerikaan Brown schreef een spannend boek over een fictief christelijk geheim: de rooms-katholieke leer zou een opsomming van verzinsels zijn. Jezus zou gehuwd zijn geweest met Maria Magdalena. Samen verkondigden zij het rijk van een mannelijke én een vrouwelijke god. Maar de rk kerk zou Maria Magdalena met opzet als prostituee hebben afgeschilderd om haar rol teniet te doen ten gunste van Petrus. Bovendien zou Jezus niet Petrus, maar Maria Magdalena als opvolger hebben aangewezen. Het zou aan Petrus te wijten zijn dat er een kerk ontstaan is die vrouwen het zwijgen opgelegd heeft.

Deze alternatieve versie van de christelijke geschiedenis spreekt gezien de verkoopcijfers nogal tot de verbeelding. ,,Het is 'samenzweringsliteratuur''', zegt Reender Kranenborg, voormalig docent godsdienstwetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. ,,'Ze' - wie dat ook mogen zijn - hebben ons de waarheid altijd onthouden. We moeten de confrontatie met deze 'relipulp' wel aangaan.'' Pulp is het, vindt Kranenborg, omdat 'De Da Vinci Code' vol verzinsels staat. Dat is het goed recht van een auteur, maar als lezer moet je dat niet geloven.

Dan Brown interpreteert, herschept en overdrijft bestaande ideeen, zegt Maria Magdalena-specialiste Ester de Boer. Voor de rol van Maria Magdalena in de geschiedenis is dat aan de ene kant gunstig: Brown rekent af met alle kunstwerken, kinderbijbels en theologische werken die om het hardst het beeld van Jezus met zijn twaalf mannelijke discipelen promoten.

Maar, vindt theologiestudente Anne-Mareike Wetter, Browns herwaardering van Maria Magdalena blijft op belangrijke punten in gebreke. Het vermogen van de vrouw om leven voort te brengen uit haar schoot maakte haar heilig, een god, stelt 'De Da Vinci Code'.

Wetter: ,,Je kunt beweren dat vrouwen hierdoor een machtspositie toegewezen krijgen die boven hun stoutste dromen uitstijgt - 'zonder ons geen contact met god'. Je kunt je ook afvragen of we niet te maken hebben met een bijzonder mannelijke, en niet zo heel erg spirituele droomwereld.''

Vakkundig wegen De Boer en Wetter Dan Brown en bevinden hem te licht naar feministische maatstaven. Ze vinden dat 'De Da Vinci Code' vrouwen degradeert door hun spiritualiteit te lokaliseren in hun vruchtbaarheid.

De dames scoren een punt, maar ging het symposium niet over het succes van het boek? Kranenborg: ,,Het 'grote verhaal' van het christendom is aan slijtage onderhevig. En het bevat vreemde elementen. Wat moet je met het idee dat Jezus voor jouw zonden is gestorven en wat zijn dat trouwens: 'zonden'?''

Volgens Kranenborg hopen veel lezers van 'De Da Vinci Code' een nieuw verhaal te vinden. ,,Het verhaal van Brown is logischer dan het zo irrationele christendom. En de seksualiteit heeft bij Brown een duidelijke, positieve plaats.''

Kranenborg denkt niet dat we nu een Dan Brown-religie krijgen, want daarvoor biedt 'De Da Vinci Code' toch te weinig. ,,Maar ik zou wel eens willen weten hoeveel mensen hun eigen religieuze verhaal verrijken door dit boek.''

Er is ook een keerzijde. Kranenborg: ,,Het zou me niet verbazen als lezers die toch al geen sterke band met de kerk hadden, nu de laatste banden doorsnijden. Zo bevordert 'De Da Vinci Code' de secularisatie.''


Trouw, 25-02-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB