actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Bush komt Europa voor zich winnen

Het bezoek van Bush aan Europa kan al niet meer stuk. De Europese leiders zijn zo blij dat de Amerikaanse president met uitgestoken hand op hen af komt, dat ze alle onmin van de laatste jaren willen vergeten.

Poeslief, met het hoofd af en toe koket schuin, verscheen George Bush vrijdag op de Vlaamse televisie. Een paar seconden eerder was hij nog geïrriteerd geweest dat de interviewster al begonnen was voordat hij het in de gaten had. Hij herstelde zich snel en professioneel ontvouwde hij zijn liefste glimlach.

Gladjes gleed hij langs de vragen heen, met complimenten voor Europa, voor de Belgische chocola en voor de mooie ogen van de interviewster. En steeds keerde hij terug naar die zoete glimlach. Alsof hij weer op campagne is.

Dat is het beeld dat Europa de komende dagen te zien krijgt van de Amerikaanse president. Bush is op campagne om nu ook de Europeanen voor zich te winnen. De leiders van Europa, verzameld in de Navo en in de Europese Unie, lijken merendeels al gewonnen te zijn. Het feit dat Bush op zijn eerste buitenlandse bezoek sinds zijn herverkiezing naar Europa gaat, heeft indruk gemaakt. De West-Europeanen, die traditioneel niets moeten hebben van Republikeinse presidenten, hebben zich erbij neergelegd dat Bush nog eens vier jaar aan de macht zal zijn.

De West-Europeanen kiezen nu eieren voor hun geld: het heeft geen zin om te blijven kibbelen over Irak, over China, over Iran, over klimaatverandering, over steun aan vliegtuigfabrieken, over staal en wat al niet meer. Dankbaar grijpt Europa het thema aan dat Bush aanreikt: eigenlijk zijn we het eens over wat we willen met de wereld, vrede, veiligheid, democratie en voorspoed. Laten we ons concentreren op de grote doelen en de ruzies over de middelen even vergeten. Dat kan een paar dagen lang mooie plaatjes opleveren van eensgezindheid aan beide kanten van de Atlantische Oceaan.

Maar het is meer dan een show. De Atlantische wereld vertoont een opmerkelijke zendingsdrang. Zowel de Amerikanen als de Europeanen wìllen iets met de wereld.

Ze zijn niet tevreden met hun verworvenheden thuis, ze willen die ook breed verspreiden over de aardbol. Dat is geen vanzelfsprekendheid in andere delen van de wereld. De opkomende machten China, India en Brazilië zijn vooral met zichzelf bezig. Een gearriveerde macht zoals Japan stuurt voor het fatsoen wel geld en hulp de wereld in, maar laat het daar bij.

Hoe anders is de praktijk in Amerika en West-Europa. Wat er ook gebeurt in de wereld, er komt op zijn minst commentaar uit Washington. Daar zijn we aan gewend geraakt. Maar Europa wil niet achterblijven. Als drie parlementariërs in Cambodja het leven zuur wordt gemaakt in eigen land, dan geeft ook de Europese Unie een bezorgde verklaring uit. Ook dat begint gewoon te worden.

Het grote verschil is dat de Amerikanen hun woorden op eigen houtje kracht kunnen bijzetten met soldaten. Europa is daar nauwelijks toe in staat. Met als gevolg dat verklaringen uit Brussel maar weinig indruk maken op halsstarrig gewelddadige landen. Daar heeft Europa genoeg van. Nu is ook de Europese Unie begonnen met de opbouw van een eigen militaire tak. Voorlopig bestaat die uit vrijwillige samenwerking van lidstaten in zogenoemde strijdgroepen die overal ter wereld moeten kunnen optreden in, zoals dat heet, het hele geweldspectrum. Ook Europa wil uiteindelijk hard kunnen slaan.

Vooralsnog is Europa aangewezen op overredingskracht en verleidingskunst. Zoals nu met Iran, dat verdacht veel werk maakt van kernenergie. De drie Europese groten Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland trachten Iran met beloften van geld en handel af te houden van kernraketten. De Verenigde Staten kijken ongeduldig toe, zonder veel vertrouwen in beloften van Irans religieuze leiders.

Dat Amerikaanse ongeduld baart zorgen in Europa. Niet omdat de VS zelf meteen een nieuwe oorlog beginnen, wel omdat Israël die klus voor zijn rekening zou kunnen nemen. Zoals Israël in de jaren tachtig een kerncentrale in Irak met welgemikte bommen uitschakelde. President Bush sloot dat donderdag op een persconferentie niet uit. ,,Als ik leider van Israël was en ik hoorde sommige verklaringen van de Iraanse ajatollahs, dan zou ik ook bezorgd zijn over een Iran met een kernwapen. Omdat Israël onze bondgenoot is, en we ons sterk verplicht hebben om Israël te helpen, zullen we Israël ondersteunen als zijn veiligheid wordt bedreigd.''

Dat soort woorden helpt ons niet verder met Iran, klaagt Europa. Okee, zal Bush deze week antwoorden, laat maar zien wat jullie met onderhandelen kunnen bereiken, maar ik hou alle mogelijkheden achter de hand.

Ook op andere twistpunten met Europa geeft Bush maar weinig toe. Zoals over het verdrag van Kyoto om iets minder broeikasgassen de lucht in te blazen. Europa heeft jaren lopen leuren met dat verdrag om handtekeningen te verzamelen, maar Bush blijft weigeren. De komende dagen zullen de Europese regeringsleiders Bush er niet langer mee lastig vallen. ,,We hebben geen illusies meer dat we de president of het Amerikaanse Congres zover kunnen krijgen dat ze het verdrag van Kyoto zullen ratificeren'', klinkt het in de Europese wijk van Brussel. ,,Dus gooien we het over een andere boeg''.

Als Bush morgenavond komt eten bij de Europese Commissie, zal commissievoorzitter Barroso de eigen ideeën van Bush over vermindering van broeikasgassen ter sprake brengen. Want Bush wil graag praten over de ontwikkeling van nieuwe technologie die de uitstoot kan beperken. Daar gelooft hij in, als rechtgeaarde, optimistische Amerikaan; niet in dat sombere Europese gejammer dat we allemaal een stapje terug moeten doen.

Wat Barroso tijdens dat diner hoopt te bereiken, is nog niet duidelijk. Wellicht stuurt hij er op aan om ooit een aparte overeenkomst tussen Europa en de VS te sluiten, een akkoord waarin het woord Kyoto taboe is. ,,Als we van beide kanten erkennen dat er een ernstig probleem met het klimaat is, dan zijn we een stap verder'', meent een hoge EU-diplomaat.

Ook bij andere geschilpunten probeert Europa nu praktische oplossingen te vinden. Confrontatie met de VS levert niets op, heeft de ruzie over Irak geleerd. ,,We richten ons op dingen die we samen met de Amerikanen kunnen doen'', aldus de EU-diplomaat. ,,Want je kunt eigenlijk geen enkel belangrijke kwestie bedenken die gebaat is bij een slechte transatlantische verhouding.''

Veel onderwerpen kunnen alleen maar worden aangestipt. Bush heeft maar 90 minuten beschikbaar voor de regeringsleiders van de EU. De eurocommissarissen krijgen tijdens hun diner ook 90 minuten met Bush. Dat lijkt erg weinig, maar in Brussel zijn ze er content mee. ,,Dat is veel meer dan we normaal krijgen'', zegt de ervaren diplomaat. ,,Bovendien kun je in anderhalf uur veel zeggen. Met deze president hoef je ook geen lange discussies aan te gaan over de nuances van resoluties. Het is voldoende de onderwerpen globaal aan te snijden.''

Bush' programma

President Bush, die gisteravond in Brussel is aangekomen, gaat vandaag eerst voor een ritueel bezoek naar koning Albert en naar premier Verhofstadt. Vanmiddag houdt hij een toespraak over Europees-Amerikaanse betrekkingen. Vanavond komt de Franse president Chirac bij hem eten in de Amerikaanse ambassade. Morgenochtend praat hij met de regeringsleiders van Navo-landen. De meeste aanwezigen rijden dan naar de Europese wijk om Bush nog eens te ontmoeten in EU-verband. 's Avonds eet hij bij de eurocommissarissen. Woensdag vliegt hij naar Mainz om te praten met de Duitse kanselier Schröder, ook al heeft hij hem dinsdag al twee keer gezien. De reis eindigt in het Slovaakse Bratislava, waar Bush zijn Russische collega Poetin ontmoet.

Trouw, door Frans Dijkstra, 21-02-2005