actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Hoe het niet moet: Kievitplein in A'pen

Mislukt Kievitplein is voorbode van taaie strijd over stationsbuurten

BRUSSEL - In de stationsbuurten van Gent, Brugge, Aalst en Kortrijk dreigt het ondanks de beste bedoelingen even fout te lopen als aan het Kievitplein in Antwerpen: grootschalige kantoorbouw en machtige projectontwikkelaars die de controle overnemen van het stadsbestuur. Een front van buurtverenigingen, ecologisten en academici waarschuwt voor stedenbouwkundige ,,nachtmerries'' in wording.

DE NMBS is met al die steden grootschalige projecten aan het uitwerken om op braakliggende spoorwegterreinen vlak bij de stations kantoren, winkels en woningen te bouwen. Vaak zijn de plannen al vergevorderd, zoals aan het station van Gent Sint-Pieters. Eurostation, een dochter van de NMBS, maakte er samen met het stadsbestuur en De Lijn plannen voor een nieuw trein- en busstation, en een volledig nieuwe wijk van hoogbouw met kantoren, woningen en ontspanningscentra. Vooraanstaande architecten als Xaveer de Geyter (Gent) of Christian Kieckens (Aalst) leveren de ideeën.

Eurostation bouwde daarin ervaring op. In Leuven en Sint-Niklaas leverde het uitstekende nieuwe stationswijken op die stad en openbaar vervoer op elkaar afstemmen en werken en wonen concentreren rond de stations. Dat is cruciaal voor de leefbaarheid van de steden.

Maar NMBS/Eurostation en de gemeenten dreigen de controle op die stadsontwikkeling te verliezen. Sinds begin dit jaar worden de dure gronden gewoon aan de hoogste bieder verkocht. De federale overheid probeert er de schuldenput van de NMBS mee te dempen. Projectontwikkelaars krijgen daardoor veel grond op strategische plaatsen in handen. Zonder andere verplichtingen zullen de ontwikkelaars vooral kantoren bouwen, want die brengen het meeste op.

De verkoop was niet gepland en komt bij de gemeenten en de NMBS hard aan, zegt Evert Lagrou, emeritus hoogleraar aan het departement Architectuur van Sint-Lucas. Lagrou zit in de stuurgroep van enkele stationsprojecten. ,,Voor al die projecten zijn evenwichtige plannen opgesteld. Wat zal daar van worden? Het is voor een overheid uitermate moeilijk om te beslissen wat op de grond van iemand anders moet gebeuren. Als je te veel oplegt, is het niet denkbeeldig dat projectontwikkelaars naar de rechter stappen en aanklagen dat hun grond in waarde vermindert.''

MAAR het debacle rond het Kievitplein in Antwerpen, waar Alcatel grote kantoren bouwt, toont nog een tweede gevaar. Het uitstekende plan voor de wijk, dat na veel overleg tot stand kwam en de steun kreeg van het toenmalige stadsbestuur, werd door de Vlaamse minister van Ruimtelijke Ordening Dirk Van Mechelen (VLD) geschrapt. Het gewest mag namelijk de ruimtelijke ordening van prominente locaties zelf regelen. Alcatel dreigde om uit Antwerpen te vertrekken als het niet kreeg wat het vroeg. Onder meer daarom greep Van Mechelen in, en gaf de projectontwikkelaar groen licht voor een kantorenwijk. Donderdag beslist de rechter of het project alsnog wordt stilgelegd.

Lagrou: ,,Niet alleen de stationsbuurten, maar ook het stedelijk gebied rond Brussel mag door het gewest geregeld worden. Ook daar lopen grote projecten. Als het Kievitplein mislukt, dan is dat een verloren veldslag. Maar als het zich herhaalt, hoor je de projectontwikkelaars al 'joepie' roepen, want dan kunnen ze wars van elke planning hun weg gaan. In Antwerpen is dat al op bijzonder brutale en cynische manier gebeurd. Ik ben zeer ongerust over dat principe.''

16/02/2005 Karel Verhoeven

©Copyright De Standaard