Ook kennis van de woordsoorten en zinsontleding zijn om te huilen

Laatstejaars van het secundair onderwijs bakken maar weinig van Nederlandse grammatica. Werkwoorden vervoegen gaat nog, maar voor spelling, woordsoorten benoemen en zinsontleding vallen ze compleet door de mand.

Schrijf je confiskeren en electrochock correct zo, is het groentesoep of groentensoep , schrijf je hitleriaans met of zonder hoofdletter? Laatstejaars van het secundair horen het te weten, maar de masterproef van de Wevelgemse Valerie Van Vooren maakt pijnlijk duidelijk dat dat niet zo is. Van Vooren studeerde zopas af aan de richting meertalige communicatie aan de Hogeschool Gent en testte voor haar eindproef leerlingen in scholen in Vlaanderen en in Nederland. De gemiddelde score op de spellingproef was voor de Vlaamse leerlingen 57,5 op honderd (59,2 voor de Nederlandse).

Waar liggen de knopen? Veel leerlingen worstelen met de woorden die met een c, een k of een q worden geschreven, met het liggend streepje ( chefkok of chef-kok ?), met de tussen-n ( apetrots of apentrots ?) en met verkleinwoorden (wat is het verkleinwoord voor A4?).

Wat betreft de vervoeging van de werkwoorden halen zowel Vlaamse als Nederlandse laatstejaars bevredigende resultaten: gemiddeld 79,6 procent (Vlaanderen) en 78,2 procent (Nederland).

Maar dan. Op het vlak van het benoemen van de woordsoorten - gaat het om een werkwoord, een zelfstandig naamwoord, een bijvoeglijk naamwoord... - zakken de cijfers pijlsnel naar beneden. Hier halen Vlaamse leerligen amper 53,7 op honderd, de Nederlandse 55,5 op honderd. Bijzonder interessant is hier de vaststelling dat wie in een Latijnse afdeling zit, het opmerkelijk beter doet dan zijn/haar collega in een niet-Latijnse richting. De latinisten halen 70,5 procent op de test over de woordsoorten. Wie geen Latijn volgt, loopt met 37 procent een flink onvoldoende op. 'Het is logisch dat latinisten beter scoren', zegt masterproefbegeleider Filip Devos, docent Nederlands aan de Hogeschool Gent en hoofdredacteur van het tijdschrift Over Taal . 'Die zijn gewoon meer met taal bezig, en ze hebben daar doorgaans ook bewust voor gekozen.' Voor zinsontleding (onderwerp, persoonsvorm, bijwoordelijke bepaling...) halen Vlaamse laatstejaars 60,3 procent, en gaan de Nederlanders met 35,5 procent helemaal kopje onder.

Over de volledige grammaticatest halen Vlaamse leerlingen 63 procent en Nederlandse 57. 'Dat is veel te weinig', zegt Valerie Van Vooren. 'De eindtermen zijn op dat vlak behoorlijk onduidelijk, maar 80 procent lijkt me pas een cijfer waar een leerling tevreden over kan zijn.

Vanwaar dat bedroevende resultaat? 'Het onderwijs besteedt gewoon te weinig aandacht aan grammatica', zegt Van Vooren. 'Sommige leerlingen hebben me gezegd dat ze die test liever hadden afgelegd toen ze in het tweede secundair zaten. Toen stonden die grammaticale problemen op de agenda en zat die stof nog fris in hun hoofd. Toch jammer dat ze er sindsdien niet zo veel meer gedaan mee hebben.'

Waar is al die grammaticakennis voor nodig, zal iemand zich wel afvragen. 'Als je niet correct schrijft - bijvoorbeeld als je dt-fouten schrijft in pakweg een sollicitatiebrief - sla je een mal figuur', zegt Valerie Van Vooren. 'Wie niet foutloos schrijft, mist bovendien overtuigingskracht in wat hij schrijft. Dankzij zinsontleding kun je ook zinnen helderder lezen en makkelijker begrijpen.'

'Woordsoorten kennen is van belang om foutloos te kunnen spellen', zegt Filip Devos. 'Neem nu woorden als wiegendood en wiegeliedje . Waarom schrijf je de ene keer een tussen-n en de andere keer niet? Antwoord: omdat in het eerste woord wieg teruggaat op een zelfstandig naamwoord (en dan gebruik je een tussen-n). In het tweede woord gaat wieg terug op een werkwoord (en dan gebruik je er geen). Als je de woordsoorten niet kent, kun je onmogelijk foutloos schrijven. Hetzelfde geldt voor de zinsontleding. Als je die niet onder de knie hebt, kun je ook geen correcte zinnen bouwen.'

Moraal van het verhaal? Valerie Van Vooren: 'Het onderwijs staat voor een serieuze uitdaging. Er is werk aan de winkel.'

Dirk Musschoot

Bron: http://www.nieuwsblad.be/Article/De...cleID=GI021M21M