Spelletje politieke poker met crisis
De Republikeinse kiezers begrijpen niet waarom de belastingbetaler 700 miljard dollar moet ophoesten om de bankiers te helpen. John McCain schortte zijn verkiezingscampagne op om mee te onderhandelen over een reddingsplan.
Als we niet snel en ingrijpend optreden, stuikt de economie in elkaar en verliezen miljoenen mensen hun baan, waarschuwde George Bush woensdagavond in een tv-toespraak (zie letterlijk). Hij zag zich genoodzaakt om het Congres aan te sporen spoed te zetten achter de goedkeuring van zijn economisch reddingsplan. Zijn eigen partijgenoten zijn niet bereid zo maar carte blanche te geven aan de regering.
Ook lobbyisten van diverse economische sectoren, van de federatie van zelfstandige ondernemers over de vastgoedmakelaars tot de associatie van groothandelaars, oefenden zware druk uit op de Congresleden.
En de Republikeinse presidentskandidaat John McCain kondigde aan dat hij zijn campagne opschort en in Washington mee aan de kar gaat duwen om het economisch reddingsplan door het Congres te krijgen voor de beurzen maandag weer openen. Hij vroeg zijn Democratische rivaal Barack Obama hetzelfde te doen.
Een meesterlijke zet van McCain? Misschien. De kans is evenwel groot dat veel kiezers McCains voorstel eerder zien als een reddingsplan voor zijn eigen campagne. Het razend populaire Colbert Report, een comedy show in de vorm van een namaak-nieuwsuitzending, toonde woensdagavond twee grafieken: op de ene dook de beursindex Dow Jones naar beneden, op de andere McCains score in de opiniepeilingen. Dat zou wel eens het beeld kunnen zijn dat op het netvlies van de Amerikanen gebrand blijft.
Ook McCains voorstel om niet alleen het eerste (geplande) debat tussen presidentskandidaten van vanavond te verdagen, maar ook dat tussen vice-presidenten van volgende week, klinkt opportunistisch. Zo krijgt de onervaren Sarah Palin meer tijd om zich voor te bereiden. Het ruikt allemaal heel erg naar electorale strategie.
Voor McCain is het dansen op een slappe koord. Hij moet de indruk geven dat hij handelt, dat hij een leider is. En terzelfder tijd moet hij voldoende afstand nemen van de bijzonder onpopulaire president.
Bovendien moet hij zijn 'ge-flipflop' uitleggen: een week geleden zei hij nog dat de economie sterk is, nu vraagt hij een reddingsplan; jarenlang heeft hij verklaard 'tegen regulering' te zijn, nu dringt hij aan op overheidsinterventie.
Dat overheidsingrijpen stuit trouwens op veel bezwaren bij McCains conservatieve achterban, die de vrije markt wil laten spelen. Het waren de Republikeinse Congresleden die er bij de president op aandrongen om hoogst persoonlijk hun kiezers ervan te overtuigen dat een ingreep onvermijdelijk is.
En Bush moest dat doen in woorden die 'een arbeider die op zijn luie zetel voor tv ligt, kan begrijpen'. Die arbeiders zien het plan van de regering als een reddingsboei voor de rijke, hebzuchtige bankiers en begrijpen niet wat het met hen te maken heeft.
Vandaar de toespraak van Bush. En de president loste de verwachtingen in. Hij schilderde een uitermate somber toekomstbeeld. En hij weerlegde de bezwaren tegen overheidsingrijpen. 'Met mijn conservatieve ideologie zou ik in normale omstandigheden de markt laten spelen', zei hij, 'maar dit zijn geen normale omstandigheden'.
Op het eerste gezicht zit Obama door de economische en financiële crisis op electorale rozen. De peilingen geven hem voor het eerst sinds de komst van Sarah Palin weer een mooie voorsprong. Maar zo simpel is het ook voor hem niet.
Hij scoorde met zijn opmerking dat het verkiezingsdebat gewoon moet doorgaan omdat 'een president twee dingen tegelijkertijd moet kunnen doen' - een subtiele verwijzing naar McCains leeftijd? Hij kan er echter niet zo maar vanuit gaan dat hij de steun van de zwaarst getroffen Amerikanen vast en zeker verworven heeft. De blanke laaggeschoolde arbeiders vormen in deze verkiezingen de belangrijkste groep zwevende kiezers.
Eerder deze week viel het op bij een trip door de arme streek van de Appalachen, een heuvelketen op de grens tussen Virginia en West-Virginia: mensen die vechten om het hoofd financieel boven water te houden, twijfelen toch nog over een stem voor Obama. Ze vinden hem afstandelijk en elitair, zegt Karlyn Bowman, verkiezingsexperte van het conservatieve American Enterprise Institute.
Het crisisoverleg dreigt te ontaarden in een spelletje electorale poker. Zo eisten ze beiden het vaderschap op van hun gemeenschappelijke verklaring over het reddingsplan en twistten ze over wie de ander hierover eerst contacteerde. De politici zouden best op hun hoede zijn voor een anti-politieke reactie van de kiezers.
www.standaard.be/VS2008
DS, 26-09-2008 (Evita Neefs)