Emotiecultuur vraagt tegenwicht


Stel dat in de zaak van de noodlottige tasjesdiefstal in de Amsterdamse Derde Oosterparkstraat de rover een autochtone Nederlandse jongen was geweest en de beroofde automobilist een Marokkaanse man. Hoe zouden in deze rolverdeling de reacties uit de samenleving zijn geweest?


Het is een hypothetische vraag, maar alle denkbare antwoorden kunnen eraan bijdragen het incident in een objectiever licht te plaatsen; dat wil zeggen te ontdoen van de publieke emoties, die in de dagen nadien zo hoog zijn opgelaaid, en ook aangewakkerd. Oud-rechtbankpresident Van Delden waarschuwde onlangs als voorzitter van de Raad voor de rechtspraak dat de emotiecultuur in de media en de toenemende bemoeizucht van politici met het strafproces een bedreiging zijn van de onafhankelijkheid van de rechter. Zijn waarschuwing blijkt weinig te hebben uitgehaald. Sterker nog, het lijkt erop dat bij elk nieuw incident de vloedgolven van emoties hoger worden. Die tendens bemoeilijkt het rechtsproces, dat het moet hebben van objectiviteit, zorgvuldigheid en enige afstand tot de feiten.

Een burger die eigenhandig ingrijpt bij een misdrijf kan altijd rekenen op brede sympathie, zeker als het om een vergrijp gaat dat al lang publieke ergernis wekt, zoals straatroof. Maar ook hier zijn grenzen. Nog een hypothetische vraag: hoe zou de samenleving hebben gereageerd als de beroofde automobiliste bij de achtervolging van de tasjesdief een onschuldig kind had geschept met fatale gevolgen? De gedachtenoefening kan scherp duidelijk maken dat het Openbaar ministerie in zulke gevallen is gehouden tot minitieus onderzoek naar de toedracht en omstandigheden. De ervaring (in de zaak van de twee Amsterdamse AH-medewerkers en de zaak-Anja Joos) heeft geleerd dat feiten anders kunnen zijn dan gemakzuchtige of malicieuze beeldvorming suggereert. De stemmingmakerij bij die incidenten bleek achteraf, toen in de rechtszaal alle feiten op tafel kwamen, volkomen misplaatst. De kamerleden lijken hiervan, op de opportunistische Wilders na, te hebben geleerd. Des te treuriger is het dat minister van integratie Verdonk, nota bene zetelend op het ministerie van justitie, weer een slecht voorbeeld van bemoeizucht gaf en daarvoor nog de zegen van de premier kreeg ook. De emotiecultuur verdient tegenwicht.


Trouw, 24-01-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB