actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Amerikaanse zakenbanken slachtoffers van eigen succes

Good bank, bad bank, no bank

De nationalisering van enkele noodlijdende banken is geen oplossing voor de huidige crisis, meent KOEN SCHOORS. De regels moeten anders, de sector geherstructureerd en transparanter en slechte banken moeten eruit.

Om een ineenstorting van hun banksystemen te voorkomen hebben de meeste financiële markten een centrale bank, een depositoverzekeringssysteem en een systeem voor banksupervisie. De centrale banken zijn de laatste toevlucht voor banken in acute geldnood. Het depositoverzekeringssysteem voorkomt paniekreacties bij de deponenten. Het systeem van bankregulering en supervisie (in België verzorgt de CBFA de supervisie) probeert te verhinderen dat de hoger genoemde beschermingsmechanismen de banken ertoe verleiden meer risico's te nemen. Wanneer het systeem toch instort, zijn deze mechanismen echter niet in staat de crisis op te lossen.

De oplossing van een systemische crisis vereist de interventie van de overheid eerder dan de ongelimiteerde liquiditeitsprovisie door de centrale bank die we hebben meegemaakt. Totnogtoe is de overheidsinterventie ineffectief geweest. Men heeft gewoon de meest bedreigde grote banken genationaliseerd in het VK (Northern Rock) en de VS (Freddie Mac en Fannie Mae). Dit soort nationalisaties hebben het voordeel dat er operationeel iets verandert: er wordt een nieuw management aangesteld en de activa worden geherstructureerd. Het nadeel van deze operaties is echter dat ze gewoon de grootste brokken van de crisis opvegen, in plaats van de fundamentele oorzaken aan te pakken. Wat moet er dan wel gebeuren?

Op wetgevend vlak zijn er twee problemen. De innovatieve producten (ABS, CDO, CDS) die zijn ontstaan door toedoen van de deregulering zijn zelf onvoldoende gereguleerd. Dit is een bekend probleem. Deregulering heeft in het verleden bij herhaling bewezen tot instabiliteit te kunnen leiden. De regulering en supervisie van deze innovatieve producten is dus hoogst wenselijk. Daarnaast is er een probleem met de boekhoudregels. In de laatste decennia zijn de internationale boekhoudregels steeds meer de nadruk gaan leggen op marktwaarderingen. De activa in de boeken opnemen aan hun marktwaarde is te verkiezen wanneer er een marktprijs is.

Als de markt echter volledig is ingestort, dan kan men de prijs op die disfunctionele markt niet beschouwen als de best mogelijke waardering van een actief. Toch sturen de boekhoudregels financiële instellingen precies in die richting. Daardoor veroorzaken de boekhoudregels, indien de initiële schok groot genoeg is, een vicieuze cirkel van geboekte minderwaardes en verdere prijsdalingen op de ineenstortende markt. De boekhoudregels werken dus niet of contraproductief wanneer we een juiste waardering het meest nodig hebben. Een wijziging is dus onvermijdelijk.

De eigenlijke herstructurering van de activa is onontkoombaar. De koppen hebben nu lang genoeg in het zand gezeten en dat heeft de overheid van de VS begrepen. Er wordt gewerkt aan een alomvattend plan waarbij banken hun balansen weer gezond kunnen maken door hun dubieuze activa (activa die met een grote waarschijnlijkheid niet inbaar zijn) over te maken aan een nieuwe overheidsinstantie. Die wordt dan, afhankelijk van de bron, een bad bank of asset management company genoemd. Dit is een interessant, maar niet ongevaarlijk spoor. Deze methode werd bijvoorbeeld recent toegepast in Japan, met slecht gevolg, en in Zweden, met goed gevolg. Het resultaat hangt af van de precieze toepassingsvoorwaarden.

Er zijn minstens twee absoluut noodzakelijke voorwaarden voor een succesvolle herstructurering. Ten eerste moet de overheid totale transparantie vereisen. Indien een bank wenst gebruik te maken van het aanbod om haar slechte activa van de hand te doen, moet ze de overheid volledige informatie verschaffen over al haar huidige en verwachte dubieuze posities, en moet deze informatie publiek beschikbaar worden gemaakt. Hierdoor verdwijnt een groot gedeelte van de onzekerheid die nu die hysterie in de markten voedt. Daarnaast moet de overheid aan de verleiding weerstaan om elke bank te willen redden. Volledig insolvente banken moeten verdwijnen van de markt. De overheid kan tijdelijk de deposito's van gefaalde banken garanderen en hun activa kunnen doorgeschoven worden naar de 'bad bank', maar de insolvente bank zelf moet er uit. Indien men dit niet doet, zal de herstructurering neerkomen op een blanco cheque voor precies die banken de het meeste risico's genomen hebben, terwijl we deze banken net dienen te bestraffen in plaats van te belonen.

In Japan was er lange tijd geen enkele transparantie en geen enkel serieus bankfaillissement. De crisis heeft een decennium lang aangesleept. Laten we hopen dat de overheid van de VS er in slaagt de banklobby voor het verkrijgen van een algemeen financieel pardon te weerstaan. Laten we hopen dat we leren uit andermans in plaats van eigen fouten. En laten we hopen dat er ook in Europa een serieuze poging komt een echte herstructurering tot stand te brengen in plaats blijvend te vertrouwen op de geldpompen van de Europese Centrale Bank.

Koen Schoors doceert economie aan de UGent

DS, 22-09-2008