'Campagne vol misleiding'
BRUSSEL - 'De Amerikaanse verkiezingscampagne staat bol van de misleiding', zegt onderzoekster Viveca Novak. 'Niet dat er één feit uitspringt, maar er is een heuse barrage aan misleidende campagnefilmpjes'. Novak werkt voor de website FactCheck.org, die toespraken en filmpjes van de kandidaten uitvlooit.
'We zien onszelf als een consumentenorganisatie voor kiezers', zegt adjunct-hoofdredacteur Viveca Novak van FactCheck, aan de telefoon vanuit Washington. 'Mensen horen vaak wat ze willen horen. Maar soms volstaat twee minuten googelen om te tonen dat een campagnefilmpje er bewust naast zit. Gebrek aan werk hebben we in elk geval niet.'
Wie van de twee is voorlopig erger, John McCain of Barack Obama? 'We zijn een niet-partijgebonden organisatie en kwalificeren niet wie van de twee erger is', zegt Novak. 'Maar kwantitatief stellen we vast dat het McCain-kamp nu veel meer filmpjes met valse claims uitbrengt dan het Obama-kamp. Een van de ergste misleidende verwijten was dat Obama seksuele opvoeding wou in de kleuterklas.'
'Obama's foto prijkt in filmpjes van het McCain-kamp ook vaak bij quotes die niet hij, maar iemand anders heeft gezegd', aldus Novak. 'Het gaat niet om één filmpje dat zo onthutsend is dat iedereen erdoor geschokt is, wel over een barrage van bewust misleidende boodschappen.'
Opmerkelijk is dat John McCain bij de Republikeinse voorverkiezingen van 1999 zelf het slachtoffer werd van een harde negatieve campagne vanuit het kamp van George Bush: de Vietnamveteraan McCain werd ervan beticht de veteranen in de steek te hebben gelaten. 'Daarom heeft McCain zelf gezegd dat hij zo'n negatieve campagne nooit zou voeren', zegt Viveca Novak. 'Die belofte is hij duidelijk aan het verbreken.'
Toch is er dit jaar nog geen 'grote propagandacoup' gebeurd, zoals in 2004, toen de Democratische kandidaat en Vietnam-held John Kerry door een campagne uit Republikeinse hoek als lafaard werd afgeschilderd. 'Die campagne kwam toen niet van het Bush-kamp zelf, maar van een outside group', zegt Novak, verwijzend naar zogenaamd 'ongebonden' groepen die ook eigen advertenties kunnen maken, die dan wel wonderwel blijken te passen in de grotere campagne.
'We weten dat ook dit jaar een heleboel outside groups zich klaarmaken om in actie te schieten. Vele Democraten roepen trouwens ook Obama op harder terug te slaan, maar voorlopig lijkt hij daar niet aan toe te geven. Obama is in het algemeen eerlijker in zijn campagne, zij het niet in alle details.'
Novak trekt zich intussen op aan de 1,7 miljoen bezoekers die vorige week FactCheck.org bezochten en de grote media-aandacht die haar organisatie in de laatste weken kreeg. Maar of dat echt helpt? 'In de laatste weken tot 4 november zullen de campagnes zeker niet zuiverder worden', zegt ze.
En dat het nog erg lelijk kan worden, leidt Novak af uit de dagelijkse mails die FactCheck krijgt met de vraag of Obama echt een moslim is en de eed wil afleggen op de Koran. 'Dat wordt de mensen ingefluisterd via anonieme e-mailcampagnes, die meer onder de radar blijven. Niemand weet waar die mails vandaan komen. Ook racisme tegenover Obama is daarin duidelijk aanwezig - maar altijd een beetje onuitgesproken.'
'Sarah Palin ziet er goed uit'
Sinds de gouverneur van Alaska, Sarah Palin, door John McCain werd uitgekozen als kandidaat-vice-president, proberen filmpjes van het McCain-kamp Obama te beschuldigen van 'seksisme' - in de hoop vrouwelijke kiezers te lokken.
Bij een foto van Obama zegt een commentaarstem: 'Zij haalden uit naar Sarah Palin; deden haar af als 'ze ziet er goed uit'.'
Die 'uithaal' verwijst naar een zelfrelativerend grapje dat niet Obama maar zijn nogal ronde running mate Joe Biden maakte: 'Wel, er zijn duidelijke verschillen (tussen Palin en mij). Zij ziet er goed uit.'
Sarah Palin is overigens niet altijd precies in haar toespraken, stelt FactCheck vast. Zo zegt ze dat Alaska 'bijna 20 procent van de Amerikaanse binnenlandse energie produceert'. Alaska produceert 14 procent van de olie. In het geheel van de Amerikaanse binnenlandse energieproductie is Alaska slechts goed voor 3,5 procent.
'McCain steunt automakers niet'
Een filmpje van het Obama-kamp stelt deze zomer dat John McCain tegen maatregelen is om de auto-industrie te helpen - in staten als Michigan een cruciale sector. Met een quote uit de Detroit News: 'McCain was tegen overheidshulp voor automakers'.
Uit het originele artikel blijkt dat de verleden tijd in deze quote geen toeval is. Het volledige citaat luidt: 'Het leningenprogramma kreeg vrijdag een stimulans toen de waarschijnlijke Republikeinse nominatie voor het presidentschap, John McCain, die tegen overheidshulp voor autoproducenten was, zei dat hij leningen met een lage rente zou steunen.'
Conclusie van FactCheck over de claim van het Obama-kamp dat McCain tegen overheidshulp voor automakers is: 'Dit was waar, maar nu niet meer - en het was niet waar op het moment dat het filmpje werd gemaakt. Toch meldt het filmpje niet dat McCain intussen zijn mening heeft veranderd.'
www.factcheck.org
DS, 17-09-2008 (Jorn De Cock)