Nut van een deeltjesversneller


Op 10 september wijdde TerZake enkele minuten aan het grote fysica-experiment van CERN in Genève. Dit experiment met de krachtigste deeltjesversneller tot hiertoe, de LHC of Large Hadron Collider, moet nieuwe horizonten verkennen bij de studie van de diepere structuur van de materie en de evolutie van het heelal.


Twee wetenschappers die een centrale rol spelen bij dit onderzoek (Brout en Englebert), zijn Belgen. Aan onze universiteiten zijn meerdere onderzoeksteams verbonden die belangrijke bijdragen leveren tot de opbouw van de LHC-apparatuur van CERN en tot de realisatie van het LHC-project, met internationaal erkende onderzoekers zoals Eddi De Wolf, Jacques Lemonne, Laurent Favart.

TerZake nodigde echter geen van deze onderzoekers uit, maar Jean-Paul Van Bendegem, een filosoof met wiskundige achtergrond, die twijfels had bij de zin van dit LHC-experiment. Alhoewel het interessant kan zijn om ook de mening van een niet-deskundige te vernemen, heeft de VRT hier toch een kans gemist. Een onderzoeker had bijvoorbeeld kunnen uitleggen waarom het doemscenario over de opslorping van de aarde door een mini-zwart gat in Genève, nog onzinniger is dan de mogelijkheid dat het aansteken van een lucifertje aan de Noordpool onmiddellijke bosbranden in Brazilië zou veroorzaken.

Er is zeker ook plaats voor een maatschappelijk debat over de zin van de budgetten besteed aan het CERN-experiment. Daarbij kan worden verwezen naar X-stralen, CT-scan, NMR-apparatuur en medische beeldvorming, de transistor en de microchip als vruchten van fundamentele navorsing. Honderdentien jaar geleden wisten we niet dat het elektron bestond; vandaag is de wereld niet in te denken zonder elektronica. Het wereldwijde web werd trouwens ook uitgevonden in CERN (mede door de Gentenaar Robert Caillau).

Bij een maatschappelijk debat kan ondermeer ook de mondiale besteding van megabudgetten aan militaire operaties worden geanalyseerd. Dat CERN, sinds zijn oprichting in 1954 door 12 Europese landen, een uniek voorbeeld is van internationale samenwerking, is eveneens het vermelden waard: onderzoekers uit Israël werken er bijvoorbeeld constructief samen met Libanese en Palestijnse collega's.

Aan het eind van het maatschappelijk debat over CERN zal echter de fundamentele drang van de mens om de natuur te onderzoeken en om zijn positie in het heelal te begrijpen steeds bovendrijven.

Jozef T. Devreese is emeritus hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen en de Technische Universiteit Eindhoven


DS, 15-09-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB