actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Eén kind op drie krijgt bijles

Zorgzame samenleving?

DE HAAN - Dat één op de vier leerlingen te kampen heeft met leerstoornissen, zou kunnen wijzen op een zorgzame samenleving, waarin problemen veel beter dan vroeger worden opgespoord en aangepakt. Maar het tegenovergestelde lijkt me waarschijnlijker: het labellen werkt de onverschilligheid in de hand. Kleef ieder 'probleemgeval' een etiket op het voorhoofd en je kunt opgelucht ademhalen: het ligt niet aan ons, het 'geval' wordt bepaald door erfelijkheid of door de biochemie van het menselijk lichaam en dan moet het worden opgelost met medicatie.

Dat psychologiseren en medicaliseren is typisch voor deze tijd. De zorg verschuift van de evidente, spontane zorgverleners (ouders, de 'peer group') naar de specialisten. Natuurlijke processen worden geprofessionaliseerd. En voor iedere kwaal bestaat er een ander pilletje of poedertje, geen wonder dat wij Belgen koplopers zijn inzake medicijnenverbruik. Maar de medicalisering helpt niet altijd, denk maar aan het aantal pogingen tot zelfdoding bij jongeren, waar België ook koploper in is.

Het zou de taak van de opvoeders al wat verlichten als enigszins afwijkende gedragsvormen niet meteen als hinderlijk of ziekelijk werden gekwalificeerd. Een kind dat zich wat zonderling gedraagt, is daarom nog niet geestesziek of gestoord. De norm van normaliteit is vaak willekeurig, en afwijkend gedrag kan juist borg staan voor veelkleurigheid, voor rijkdom door verscheidenheid. Geef jongeren de kans om zichzelf te zijn of om naar zichzelf op zoek te gaan: een etiket is vaak louter stigmatisering, een pedagogische variant op de Jodenster.

Als een kwart van de klas aandachtstoornissen heeft, dan schort er wellicht iets met de lessen of met het leefpatroon van de leerlingen: oververmoeide, gestresseerde kinderen kunnen nu eenmaal niet aandachtig zijn op school. De oorzaken liggen in dat geval buiten de schoolmuren, zoals heel wat gezinsconflicten hun oorsprong buiten het gezin vinden.

Geborgenheid kan niet zonder aanwezigheid, niet alleen fysieke maar ook mentale nabijheid. Een zorgzame samenleving is een tragere samenleving: wie gehaast is, kan geen echte aandacht schenken. Kinderen hebben geen vluchtige aanraking nodig, maar een stevige knuffel of een langdurige blik op hun werk of spel.

Elke samenleving heeft de kinderen die ze verdient, iedere generatie is de maker van de volgende: kinderen apen na of doen uit protest het tegenovergestelde van hun ouders.

Dat is het avontuurlijke van elke opvoeding: een kind is geen voorspelbaar af te stellen machine, maar een avonturenboek waaraan je dagelijks moet schrijven. Zonder tijd en aandacht doe je dit boeiende boek niet eens open, laat staan dat je naleest wat je er eerder in hebt geschreven.

Lezersbrief Staf De Wilde, De Haan, DS, 01-09-2008