actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Ieren kunnen nieuw verdrag voor EU maken of breken

Het wordt proberen tot het lukt

BRUSSEL - Ook als de Ieren vandaag het Verdrag van Lissabon afwijzen, krijgen ze de essentie bijna zeker opnieuw op hun bord, hoogstens met een andere saus.

De Ieren hebben de jongste dagen een lawine dreigementen naar hun kop gekregen in het vooruitzicht dat ze vandaag eventueel 'no' stemmen in het referendum over het Verdrag van Lissabon. Of het helpt, dan wel het omgekeerde effect heeft van hetgeen beoogd wordt, zullen we morgen weten.

Wat de Ieren zeker mogen verwachten als ze neen stemmen, is dat de hele Unie hen zal aankijken als verwende kinderen. Van geen enkel ander land in de EU is immers zo duidelijk dat het lidmaatschap en de daaraan verbonden solidariteit - via de economische steunfondsen - een heel lucratieve zaak is. Ierland is sedert 1973 opgeklommen van een arm boerenland tot, na Luxemburg, het rijkste van de Unie. Het gemiddelde inkomen per hoofd ligt net onder dat van de VS.

Overigens: indien 'yes' een meerderheid haalt, heeft het Verdrag van Lissabon weliswaar een moeilijke klip omzeild, maar is het nog niet aan wal. Behalve Ierland moeten nog negen andere lidstaten de ratificering afronden: België is er een van. Finland en Estland ratificeerden gisteren. Nederland, Oostenrijk, Italië, Spanje, Griekenland, Cyprus, Zweden en... het Verenigd Koninkrijk zijn nog niet klaar.

Dat is belangrijk voor het geval het vandaag 'neen' wordt in Ierland. Dan is het zo goed als zeker dat de Europese Commissie en alle andere leiders van de Unie de negen die nog moeten ratificeren zullen oproepen om daar snel werk van te maken, ondanks de Ierse uitslag. Want als alleen de Ieren neen zeggen, heeft niet de Unie, maar Ierland een probleem. En dat kan dan opgelost worden door een nieuwe, plechtige verklaring goed te keuren die bij het verdrag wordt gevoegd en waarin de Unie belooft om met de Ierse bezwaren rekening te houden. Waarop er, zoals in het verleden, een nieuwe poging volgt om te ratificeren.

Dat het verdrag dan niet in werking kan treden op 1januari 2009 - een certitude bij 'neen' - zullen sommigen, met het Europees Parlement op kop, als een welgekomen bijkomstigheid beschouwen. Want dan kunnen de benoemingen van de voorzitter van de Europese Raad, van de Hoge Vertegenwoordiger voor het Extern en Veiligheidsbeleid en de benoeming van een nieuwe Commissievoorzitter, in één politiek pakket gestopt worden waarbij de uitslag van de verkiezingen voor het Europees Parlement zwaar doorweegt. Voor de Franse president, Nicolas Sarkozy, zou dat wel een ferme streep door de rekening zijn. Want het in werking stellen van het verdrag, met het prestigieuze benoemingsritueel van de nieuwe voorzitter van de Europese Raad en van de opvolger van Javier Solana, moet een hoogtepunt worden van zes maanden Frans EU-voorzitterschap.

Veel zal dus afhangen van hetgeen de negen die nog moeten ratificeren, doen na een eventueel Iers 'neen'. En daar is de beslissing van Gordon Brown, de Britse premier, doorslaggevend. De kans is reëel dat hij, zoals zijn voorganger Tony Blair deed na de Franse en Nederlandse afwijzing van de Europese grondwet, niet bereid zal zijn om verder zijn politiek vel te riskeren voor het EU-verdrag, zonder een nieuw onderhandelingsritueel. Tot nu heeft hij, onder luid protest, een Brits referendum tegengehouden. Meer liefde voor Europa mag van Brown allicht niet gevraagd worden.

Het meest waarschijnlijke scenario is dus dat er na een Ierse afwijzing weer een rondje suffen en 'reflecteren' volgt dat als 'diepe crisis' wordt gedramatiseerd. Tot iedereen beseft dat er weinig te veranderen is aan de verdragstekst. Nu al is die tekst, na de Franse en Nederlandse afwijzing, tot op het bot uitgevlooid om alle mogelijke subtiliteiten en evenwichten te vrijwaren. Geen enkele president of regeringsleider heeft er bovendien zin in om de onderhandelingen, die al tien jaar bezig zijn, nog eens over te doen.

Denken dat er een ander verdrag mogelijk is, is wishful thinking. En het alternatieve scenario dat Guy Verhofstadt destijds voorstelde - een kern-Europa op basis van de eurozone waarbij de anderen later mogen aansluiten - is van de baan. Afgezien van het feit dat Ierland tot de eurolanden behoort, is zelfs Jean-Claude Juncker, een fan van Verhofstadt, overtuigd dat dit scenario tot de dagdromerij behoort.

DS, 12-06-2008 (Bernard Bulcke)