actualiteitsforums - Enkele post bekijken - The Land Of The Free (Update)

Respectvol liegen houdt verschil in strafmaat in stand

Uit een recent Amerikaans onderzoek bleek dat gemiddeld meer dan één op de 100 volwassenen in de Verenigde Staten achter de tralies zit. De verschillen tussen de diverse groepen Amerikanen boven de 18 jaar zijn opvallend groot.

Terwijl het aantal blanke mannen dat in de cel zit rond het gemiddelde schommelt, zit maar liefst één op de 15 van alle zwarte mannen opgesloten. Ik had zo’n enorme kloof tussen blank en zwart niet verwacht. Waarom zijn de Amerikaanse gevangenissen zo zwart bevolkt?

Meestal worden door zowel experts als ervaringsdeskundigen armoede en blank racisme als belangrijkste verklaringen gegeven voor deze spectaculaire verschillen. Ook hier zien we dat daar waar het armoe troef is, relatief meer mensen zijn die vroegtijdig met misdaad in aanraking komen. Zo leert een rondgang door verpauperde wijken in de drukste steden van Nederland dat juist daar de minstbedeelden zijn neergestreken. Deze gekleurde buurten worden gekenmerkt door een hoge werkloosheid en schooluitval. Rijkere blanken en meer succesvolle emigranten leven in betere buitenwijken. Vergeleken met de armere buurten heerst er inderdaad een oase van rust. De politie hoeft daar nauwelijks op te treden.

Toch vraag ik me af of met het verschil in rust en welvaart alles verklaard is. Uit onderzoeken blijkt namelijk dat gecorrigeerd naar sociaal-economische factoren allochtone jongeren hier minstens dubbel zo vaak in aanraking met de politie komen dan autochtone jongeren. De invloed van de straatcultuur op het gedrag van bij voorbeeld Marokkaanse jongeren en hoe de politie hen beoordeelt is in deze onderzoeken onderbelicht. Onderzoekers, die beweren dat Marokkaanse en Turkse verdachten naar ervaringen van politieagenten aantoonbaar vaker liegen, plaatsen dit gedrag niet in de juiste culturele context.

Een Nederlandse wijkagent die ik ruim een week terug hierover sprak, bevestigde dit beeld. Een jonge Marokkaan die hij oppakte na een rel bleef ontkennen dat hij een steen door het raam had gegooid terwijl zijn daad gefilmd was. Zulke verdachten ontkennen niet alleen hun daden maar tonen ook minder snel spijt dan autochtonen, blijkt weer uit andere onderzoeken.

Zulke constateringen hebben gevolgen voor de strafmaat. De overwegend blanke politie en rechters raken geïrriteerd over het gedrag dat sterk afwijkt van hun eigen dominante cultuur. Als rechters vinden dat berouw onder allochtone verdachten voor hun delicten – ondanks het harde bewijs –- geheel ontbreekt dan leggen ze een zwaardere straf op. Wat ze niet altijd weten is dat opgroeien in een machocultuur van eer en schaamte vaker leidt tot zwijgen of ontkennen van gepleegde daden. Dit respectvol liegen houdt etnische klassenjustitie in stand. Dit verklaart wellicht waarom allochtone jongeren langer vast zitten voor hetzelfde misdrijf.

Om te voorkomen dat kwade populisten misbruik maken van slechte scores op het gebied van allochtone misdaad moeten leden afkomstig uit hetzelfde culturele milieu dit gevoelige onderwerp zelf bespreekbaar maken.

Dat dit bij mij ongemak oproept ligt voor de hand, want er valt geen eer te behalen aan dit onderwerp. Dit onbehagen leeft ook onder onderzoekers die etnische verschillen in criminaliteit bestuderen. Ook zij bevinden zich in een spagaat. Als ze aan de ene kant uiterst voorzichtig zijn met het bespreken van hoe zwart bevolkt de Nederlandse gevangenissen zijn dan bouwen ze mee aan een nog grotere beerput. Hangen ze aan de andere kant de slechtere cijfers van minderbedeelden achter de tralies aan de grote klok, net als bij het Amerikaanse onderzoek, dan dragen ze onbedoeld bij aan versterking van negatieve beeldvorming. Om uit deze situatie te geraken en te komen tot oplossingen is het noodzakelijk dat we dit taboe openbreken.

Trouw, 06-05-2008