actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Links wint Paraguayaanse verkiezingen

Nieuwe president Paraguay zet zich af tegen Brazilië

Rotterdam, 21 april. Als katholieke oud-bisschop presenteerde Fernando Lugo (56) zijn strijd om de macht in Paraguay de afgelopen weken graag in bijbelse termen. Hij was een „Paraguayaanse David” die het opnam tegen een „monsterachtige Goliath”: de sinds 1947 onafgebroken regerende rechtse Colorado-partij. Vannacht kwam het bijbelse scenario uit: met 92 procent van de stemmen geteld, had Lugo een voorsprong van 10 procent op zijn meest directe rivaal, Colorado- kandidaat Blanca Olevar (50).

„Jullie hebben besloten wat er moet gebeuren in Paraguay”, zei hij gisteren tegenover duizenden juichende aanhangers in de hoofdstad Asunción. „Jullie hebben besloten dat Paraguay vrij moet zijn. We hebben geschiedenis geschreven met deze verkiezingen.”

‘David’ Lugo boekte een historische zege die hij zwaar moest bevechten: in de strijd om de macht werd hij niet alleen tegengewerkt door de Colorados, die in 61 jaar hun partij en de staat nauw met elkaar hebben verweven.

Eerst moest Lugo afrekenen met zijn voormalige werkgever, het Vaticaan. Nadat hij zijn priesterambt vrijwillig neerlegde en op Eerste Kerstdag 2006 zijn presidentiële ambities bekendmaakte, weigerde Rome zijn ontslag officieel te aanvaarden. Lugo mocht daardoor volgens de wet niet aan de verkiezingen meedoen.

Toen de ex-bisschop zich uiteindelijk toch kandidaat kon stellen, plaatsten zijn rivalen hem vanwege zijn linkse achtergrond steevast in het rijtje linkse leiders dat de afgelopen jaren in Latijns-Amerika aan de macht kwam. Waarbij ze hem niet vergeleken met gematigde sociaal-democraten als Michelle Bachelet in Chili of Lula in Brazilië.

Lugo was de nieuwe Hugo Chávez, de links-nationalistische president van Venezuela, zeiden zijn tegenstanders. Hij was een Rafael Correa, de linkse leider van Ecuador, het land waar Lugo als jonge missionaris in de jaren zeventig in contact kwam met de door Rome als ‘marxistisch’ gebrandmerkte bevrijdingstheologie.

Op zijn minst, stelden ze, was hij een nieuwe Evo Morales, de indianenpresident uit buurland Bolivia. Lugo is immers óók van arme komaf en hij spreekt vloeiend Guaraní, de taal van de inheemse bevolking in Paraguay. Lugo zelf noemt zich liever „links noch rechts” en „vóór de armen”.

Lugo wees op de vele verschillen. „Chávez is een militair, ik ben een geestelijke”, zei hij donderdag in The New York Times. „Evo is een indiaan, ik niet. Correa is een intellectueel, ik niet. Ik ben een gewone man die meevoelt met de mensen, die hun pijnen voelt, hun hopen.”

Op het eerst gezicht zijn er echter wel enige grote gelijkenissen te trekken tussen de links-nationalistische agenda van Chavéz c.s. en de beloftes waarmee Lugo campagne voerde. Ook hij zegt de rijkdom van het land beter te verspreiden. Ook hij keert zich tegen het neoliberalisme dat onder druk van Washington de norm werd op het continent. De angst van ondernemers is dat Lugo bedrijven gaat nationaliseren; van grote boeren dat hij hun land gaat onteigenen, zoals ook Chávez doet.

Maar waar Chávez’ nationalisme vooral anti-Amerikaans is, is dat van Lugo anti-Braziliaans. Het kleine, door land omsloten Paraguay, genereert zijn welvaart – naast smokkel – vooral uit landbouw. De afgelopen jaren is het voor armen moeilijker geworden een stukje grond te bewerken door de opkomst van grootschalige sojateelt. Deze teelt is in handen van een elite van grote producenten. Veel van hen zijn brasiguayos, Paraguayanen van Braziliaanse komaf.

Vruchtbare grond is nu nog oneerlijker verdeeld dan ze al was in Paraguay. Op ruim 6 miljoen inwoners zijn er 300.000 boeren zonder land. Als bisschop hielp Lugo deze landlozen om akkers te bezetten. Als president, beloofde hij, zal hij een structurele oplossing vinden. De bonte coalitie die Lugo aanvoert bestaat naast vakbonden, indianenbewegingen en negen politieke partijen dan ook uit allerlei boerenorganisaties.

Een ander punt waarop Lugo zich afzet tegen de grote buur, was de Itaipú-dam die Paraguay samen met Brazilië gebruikt om elektriciteit op te wekken. Lugo wil een groter deel van de opbrengsten. Hoewel Lula ideologisch veel dichter bij Lugo staat dan bij de meeste van diens rechtse rivalen, meden de twee lang elk contact.

Begin deze maand kwam Lugo naar Brasília. Als cadeau had hij ‘Itaipú, aguas que valen oro’ meegenomen. Dit boek uit 1976 stelt kritische vragen over de overeenkomst die Paraguay met ‘Itaipú’ sloot. Lula zei na afloop van het anderhalf uur durende gesprek diplomatiek dat hij „een brede dialoog” met Lugo wil aangaan.

NRC, 21-04-2008