'Vaders, eis uw plaats op'
HASSELT - Ondanks de vrouwenemancipatie en de komst van de nieuwe man houdt het traditionele rollenpatroon in veel gezinnen stand. 'Niet verwonderlijk, in de kinderopvang en scholen werken bijna uitsluitend vrouwen. Zij hebben relatief weinig aandacht voor de rol van de vader.'
Pas in 1975 is het eerste opvoedingsboek verschenen waarin de positieve invloed van de vaders op de ontwikkeling van het kind werd beschreven.
'We zijn intussen dertig jaar later, maar nog steeds zijn mannen minder betrokken bij de opvoeding van hun kinderen dan vrouwen', stelt Jan Peeters vast, de coördinator van VBJK Expertisecentrum Opvoeding en Kinderopvang.
Dat het traditionele rollenpatroon nog steeds overeind blijft, wijt Peeters in de eerste plaats aan de vervrouwelijking van de opvoedingssector. 'Van de eerste zuigelingenraadpleging tot de school, bijna nergens komen vaders een man tegen. De vrouwen die er massaal werken, zijn vaak minder gevoelig voor de positie van de vaders bij de opvoeding.'
'In veel mannenberoepen komen steeds meer vrouwen voor, maar in de opvoedingssector is dat niet het geval', aldus Peeters. 'Zo was ikzelf, toen ik eind de jaren zeventig begon, een van de weinige mannen. Nu ben ik nog steeds veeleer een zeldzaamheid. Er is de laatste jaren wel een heel lichte verbetering geweest, maar de mannelijke vertegenwoordiging is nog steeds heel erg beperkt.'
Dat dit voor vaders een negatieve evolutie is, uit zich volgens Peeters bijvoorbeeld in de tijdstippen waarop ouders worden uitgenodigd. 'Zo vinden afspraken op woensdagmiddag plaats, waar deeltijds werkende vrouwen wel naartoe kunnen, maar de man, als die voltijds werkt, niet naartoe kan.'
Al gaat het ook over een psychologische drempel. In een omgeving waarin vaders geen enkele andere man tegen het lijf lopen, hebben ze geen aanknoping en voelen ze zich minder op hun gemak.
Vandaar het initiatief van het Limburgse provinciebestuur om de opvoedingsinstellingen daar gevoelig voor te maken. Niet dat ze dadelijk allemaal mannen in dienst moeten nemen. Wel roept het provinciebestuur hen op aandacht te hebben voor vaders.
Volgens Jan Peeters is de wil van de vaders nochtans groot. 'Uit onze onderzoeken blijkt dat vaders heel erg betrokken zijn bij de opvoeding, en hun steentje willen bijdragen', aldus de coördinator van het expertisecentrum.
Dat vaders daarin niet worden gestimuleerd, toont hij aan met een voorbeeld. 'Het gebeurt wel eens dat een vader zijn zoon of dochter in de kinderopvang gaat ophalen, en hij een bepaalde raad over zijn kind krijgt in de zin van: zeg aan uw vrouw dat ze...'
Dat vaders hun wil tot engagement relatief weinig in de praktijk omzetten, heeft niet alleen met de vervrouwelijking van de sector te maken. 'In de gezinnen blijft de moeder de eerste rol spelen wanneer het om de opvoeding van jonge kinderen gaat', aldus Peeters. 'De vader heeft een tweedelijnsrol. En het is de moeder die bepaalt wanneer de vader in actie mag komen.'
In hoeverre de man een echt actieve rol kan spelen, hangt daarmee af van de kansen die hij van zijn vrouw krijgt. 'En wie die kansen niet krijgt, gaat zich nestelen op de achtergrond', zegt Peeters. 'Mannen gaan zich niet manifesteren. Daarom zou ik niet alleen de kinderopvang en scholen willen sensibiliseren. Ook de vaders zelf zouden wat meer uit hun schulp mogen kruipen. Vandaar de oproep aan de vaders om hun rol op te eisen.'
Dat kinderen gebaat zijn bij een actieve vader, bleek gisteren bij de voorstelling van de Limburgse brochure. CLB-medewerker Jean Bartels gaf het voorbeeld van een achtjarig meisje dat het minder deed op school, en haar huiswerk niet wilde maken. 'Een schattig meisje, maar zeer koppig', aldus Bartels. 'Uiteindelijk hebben we dat probleem opgelost dankzij enkele kleine wijzigingen in de rol van de vader, want het meisje was echt een papa's kindje, dat nood had aan een sterke vader.'
'Haar vader bleek elke ochtend heel vroeg naar zijn werk te vertrekken, en 's avonds pas om halfacht thuis te zijn. Daarna at hij, en wilde hij tijdens het televisienieuws van acht uur niet meer gestoord worden. We hebben die man zover gekregen dat hij twee keer per week het nieuws opzij zette, en gedurende tien minuten het huiswerk van zijn dochter nakeek, om daarna samen gedurende nog eens tien minuten het slaapritueel te doen.'
'We hebben ook nog wel op andere manieren ingegrepen', zegt Bartels. 'Maar de veranderde rol van de vader heeft zeker een belangrijke rol gespeeld in de uiteindelijke oplossing.'
Niet alleen voor kinderen brengt een betrokken vader heil. Ook de vaders zelf zouden daar volgens de brochure van het Limburgse provinciebestuur beter van worden. Ze voelen zich psychologisch beter en leren communicatievaardigheden.
De brochure 'Vaders, maak er werk van' is gratis verkrijgbaar bij het Steunpunt Opvoedingsondersteuning (telefoonnummer 011-23 82 22 of
opvoedingsondersteuning@limburg.be).
DS, 27-02-2008