EU-klimaatplan even ingrijpend als de euro en de uitbreiding


BRUSSEL - Het klimaatplan dat de Europese Commissie vanochtend goedkeurt, wordt het koninginnestuk van de Commissie-Barroso. Het zal de komende jaren diepe sporen trekken in de economie van de EU. Daarom wordt de politieke impact vergeleken met die van de euro en van de uitbreiding van de Unie.


Vier omvangrijke Europese wetsvoorstellen liggen er ter discussie, én een pakket nieuwe richtlijnen voor de lidstaten om staatssteun te geven aan investeringen in de energietechnologie.


Wat zijn de doelstellingen?

Die werden verleden jaar in maart door de staatshoofden en regeringsleiders vastgelegd op een top in Brussel.

Ten eerste wil de EU minder afhankelijk worden van energie-import. Nu wordt de helft ingevoerd.

Ten tweede wil de EU daarbij de uitstoot van CO2 verder doen dalen: met 20 % in vergelijking met 1990. Dat is de doelstelling die de EU zichzelf eenzijdig oplegt na het Kyoto-protocol dat in 2012 afloopt. Dat betekent tegenover 2005, toen de laatste stand van zaken werd opgemaakt in de EU, dat er nog een inspanning van 14 % geleverd moet worden voor de hele EU. Voor België komt het neer op 15 % minder uitstoot. Indien er voor de periode na 2012 een internationaal akkoord komt over de broeikasgassen waaraan de VS en China deelnemen, wil de EU tot 30 % vermindering gaan.

Ten derde wil de EU, om die globale doelstelling van verminderde CO2-uitstoot te halen, tegen 2020 minstens 20 % van zijn energie uit hernieuwbare bronnen halen.

Ten vierde is er bij dat laatste gepreciseerd dat de transportsector tegen 2020 10 % biobrandstoffen moet gebruiken, over de hele lijn.


Hoe zit het plan in mekaar?

Er zijn drie grote pakketten.

Ten eerste vernieuwt de Commissie de bestaande handel in CO2-uitstootrechten die sedert 2005 per lidstaat functioneert. Vanaf 2013 zal die handel Europees verlopen en niet meer op basis van nationale emissieplannen. Daartoe worden aan sectoren en industriële installaties 'uitstootrechten' toegekend, berekend en toegewezen op basis van de feitelijke uitstoot in 2005. Daarvan wordt 80 % verdeeld. De opbrengst van die nieuwe 'emissiehandel' blijft bij de lidstaten waar de installaties zich bevinden en moet geïnvesteerd worden in hernieuwbare bronnen. Er wordt op een globale opbrengst van die handel gerekend die ligt tussen 30 en 50 miljard euro. Lidstaten die relatief veel kernenergie hebben, zullen weinig uitstootrechten moeten kopen. Zonder het expliciet te stellen, wordt kernenergie dus bevoordeeld.

Nieuw is ook dat de rechten niet langer gratis worden toegekend zoals nu. Elektriciteitscentrales moeten het volle pond betalen. Bedrijven uit energie-intensieve sectoren die sterk onderhevig zijn aan internationale concurrentie (staal, chemie, cement) of sectoren die de kosten moeilijk kunnen doorrekenen aan de klanten, krijgen omwille van de internationale concurrentie een deel emissierechten gratis (een derde of twee vijfde - het aandeel lag gisteren niet vast). Maar dat gratis aandeel vermindert geleidelijk en verdwijnt in 2020.

Ten tweede vallen landbouw, bouwsector, transport (met vanaf 2012 ook de luchtvaart) en diensten - samen goed voor 60 % van de uitstoot - buiten de emissiehandel. Daarvoor neemt ofwel de EU gezamenlijke maatregelen (zoals voor de CO2-uitstoot van auto's) of krijgt elke lidstaat een doelstelling opgelegd. Ze moeten zelf de maatregelen nemen om die te bereiken. De Commissie moet die plannen goedkeuren. Transport moet tegen 2020 10 % biobrandstof gebruiken, op 'duurzame' wijze. De criteria voor duurzaamheid staan nog ter discussie.

Ten derde is er het moeilijkste deel: een specifiek voorstel voor de hernieuwbare energie. Daarvoor berekende de EU een inspanning per lidstaat. Die bestaat uit een gelijk deel voor alle lidstaten (5,75 %) en een inspanning die afhankelijk is van het bnp per hoofd van de bevolking, om de armere (nieuwe) lidstaten te ontzien. België moet 13 % hernieuwbare energie halen tegen 2020. Nu is het aandeel 2,2 %.

Per lidstaat komt er daarbij een systeem van verhandelbare 'oorsprongscertificaten' van hernieuwbare energie. Maar de lidstaten moeten willen meedoen. Gisteravond was dat nog een knelpunt. Duitsland en Spanje zijn tegen. België vindt de gevraagde inspanning te hoog.


DS, 23-01-2008 (Bernard Bulcke)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB