‘Made in China’ wordt ‘Invented in China’


China transformeert van goedkoop productieland naar afzetmarkt voor en fabrikant van innovatieve producten. „Over vijf tot tien jaar kunnen de Chinezen wat wij kunnen.”


Toen de Zwitserse farmaceut Roche er begin jaren negentig een kantoor neerzette, was Pudong, de moderne zakenwijk van Shanghai, nog een maagdelijk gebied waar boeren hun akkertjes wiedden. Vijftien jaar later is Pudong, ongeveer zo groot als Singapore, uitgegroeid tot het symbool van de Chinese economische revolutie. Het gebied telt zo’n 15.000 buitenlandse bedrijven, die er jaarlijks tientallen miljarden dollars investeren. Daarnaast zijn er ook 10.000 Chinese ondernemingen gevestigd.

Pudong biedt plaats aan het Zhangjiang Hi-Tech Park, de technische campus waar nog steeds aan wordt gebouwd. Veel grote namen zijn er neergestreken: de farmaceuten Pfizer en Novartis zitten er, chemiereus Dow heeft er een vestiging en eind dit jaar verhuist chemie- en voedingsingrediëntenconcern DSM zijn Chinese hoofdkantoor en onderzoeksactiviteiten naar het 25 vierkante kilometer grote park. Van de bijna 4.000 bedrijven op de campus is een kwart gespecialiseerd in onderzoek.

„China is niet langer alleen een land van goedkope productie”, zegt William Keller, de Zwitserse adjunct-directeur van het Zhangjiang Hi-Tech Park. „Het ontwikkelt zich tot innovatieland voor zowel westerse als Chinese bedrijven. Bovendien raken de rijker wordende burgers en bedrijven in China steeds meer geïnteresseerd in innovatieve producten, wat voor westerse producenten, die hier tot nu toe vooral voor de export produceerden, een nieuwe afzetmarkt betekent.”

DSM verrijkt voor de Chinese markt witte rijst met mineralen en vitaminen. De multinational fabriceert er ook Teavigo, een extract van groene thee dat goed zou zijn tegen hart- en vaatziekten en kanker. Aanvankelijk werd het alleen gemaakt voor de westerse markt, maar sinds kort ook voor China, waar gezonde voedingsmiddelen in trek zijn. Akzo Nobel verkoopt door de opkomst van de middenklasse steeds meer duurdere verf in China. Het chemie- en verfconcern produceert en verkoopt er ook recyclebare poederverf en infrarood reflecterende verf voor gebouwen, waardoor minder airco nodig is.

China staat nog niet bekend als innovatieland, zegt Keller. „Maar eind jaren negentig geloofden ook maar weinigen dat je met productie winst kon maken in China. Ik ken iemand die hier in 2000 een chemisch onderzoeksinstituut opzette en nu 3.000 werknemers heeft.”

Deze ontwikkeling is mede te danken aan de terugkeer uit het buitenland van hoogopgeleide Chinezen. Keller: „In 2001 had China 1 miljoen academici, nu 4 miljoen. De zaken gaan veel sneller dan we in het Westen denken. Met de ontwikkeling van het onderwijs en de remigratie van onderzoekers kan China binnen vijf tot tien jaar wat wij kunnen.”

China zit te springen om vernieuwende ondernemingen uit binnen- en buitenland die het land naar een hoger ontwikkelingsniveau tillen. De overheid stelde zelfs een officieel plan op voor de transformatie van Made in China naar Invented in China. De reden is dat er dankzij beter betaalde werknemers (die meer kunnen kopen en meer belasting betalen) en patenten veel meer te verdienen valt aan innovatie dan aan productie. Of zoals minister van Handel Bo Xilai eens zei: „China moet 100 miljoen schoenen of 800 miljoen hemden exporteren om de aanschafprijs van één Boeing te verdienen.”

Om dat te veranderen, steekt de Chinese regering jaarlijks miljarden dollars in wetenschap en technologie. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) stegen de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in China tussen 1995 en 2005 jaarlijks met 20 procent per jaar. In 2010 moet 2,5 procent van het bruto binnenlands product, wat tegen die tijd neerkomt op zo’n 375 miljard dollar, naar onderzoek gaan. Met dat bedrag bevindt China zich bovenaan de wereldranglijst. In 2015 telt China meer onderzoekers en ingenieurs dan welk ander land ook, aldus de OESO.

Die beschikbaarheid van steeds beter opgeleide werknemers bevordert dat westerse bedrijven onderzoek doen in China. Net als de betere bescherming van intellectueel eigendom. Zo won DSM onlangs een rechtszaak tegen een Chinees bedrijf dat de naam van de supersterke vezel Dyneema had gekopieerd. In Pudong is de eerste Chinese rechtbank voor intellectueel eigendom gevestigd en volgens Keller worden er in China inmiddels meer rechtszaken over bescherming van eigendomsrechten gevoerd dan in de VS.

Keller is uitermate optimistisch over de toekomst van ‘zijn’ park. „We zien steeds meer spin-offs komen van universiteiten en ook de eerste advocatenkantoren en investeringsfondsen hebben zich gemeld.” Bang dat China minder aantrekkelijk wordt nu werkgevers sinds 1 januari verplicht zijn hun personeel sneller een vast contract aan te bieden en de lonen snel stijgen, is Keller niet. „Hogere lonen creëren nieuwe markten, je kunt die ontwikkelingen dus ook als voordeel zien.”


Arbeidsplaatsen

De groei van onderzoek in China gaat niet ten koste van arbeidsplaatsen van hoger opgeleiden in Nederland, aldus DSM, dat ruim 4.000 werknemers in China heeft. De groei van het concern in China is vooral het gevolg van de groeiende afzetmarkt. Wel zal DSM zijn aanwezigheid in Sittard-Geleen verkleinen nu het bedrijf zich meer gaat richten op hoogwaardige voedingsingrediënten en innovatieve materialen. In 1999 telde DSM ruim 11.000 werknemers in Nederland, nu circa 7.000.


NRC, 19-01-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB