Obama en Huckabee herschrijven verkiezingsscript


De kandidaten van het establishment verloren. Barack Obama en Mike Huckabee herschreven gisteren in Iowa het script van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.


Des Moines, 4 jan. De Democraten konden kiezen tussen verbeelding en routine; ze kozen, met ruim verschil, voor verbeelding. De Republikeinen konden kiezen tussen een miljonair en een predikant; ze kozen overtuigd voor de predikant.

In de eerste voorronde van de Amerikaanse presidentsrace, gisteren in Iowa, leden de twee nationale koplopers, senator Hillary Clinton van New York en ex-gouverneur Mitt Romney van Massachusetts, een onverwacht zware nederlaag.

Iowa brak met de macht der gewoonte - en koos voor het avontuur. De Democraat Barack Obama, de zwarte senator uit Illinois, en Mike Huckabee, de Republikeinse oud-gouverneur van Arkansas, triomfeerden aan het einde van de avond met ruim verschil.

De race is daarmee meteen ongemeen opwindend geworden. Over vijf dagen wachten de eerste echte voorverkiezingen in New Hampshire al. Huckabee zal daar moeite hebben zijn resultaat van gisteren te herhalen.

Maar Obama maakt nu ook in New Hampshire een reële kans op de overwinning - waarmee het mogelijk wordt dat hij zichzelf, net als John Kerry vier jaar geleden, na zeges in de twee vroege staten katapulteert naar de Democratische nominatie. Als eerste zwarte in de Amerikaanse geschiedenis.


Clinton

In het kamp van Clinton, in een hotel in de binnenstad van Des Moines, liepen gisteravond dan ook veel droevige medewerkers rond. De strategie van de voormalige first lady – zij positioneerde zich vanaf het begin als de onvermijdelijke kandidaat – was er juist op gericht dat zij zelf in de positie terecht zou komen die nu vermoedelijk voor Obama is.

Clinton, omringd door haar echtgenoot en oud-minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright, vertelde ontspannen dat ze klaar is voor een lang gevecht. Daar twijfelt niemand aan.

Het neemt niet weg dat de avond voor haar dramatisch verliep. Naast Obama moest ze ook de populist John Edwards, ex-senator van North Carolina, voor laten gaan.

En terwijl de opkomst bij de Democraten historisch hoog was – een nieuwe aanwijzing dat het land uitkijkt naar het einde van de Republikeinse hegemonie – werd aan het einde van de avond misschien wel het pijnlijkste feit voor Clinton bekend: meer vrouwen hadden in de caucuses voor Obama gekozen dan voor de presidentsvrouw.

Strategen in de omgeving van Clinton wezen er gisteravond op dat de nederlaag minder verrassend is dan zij lijkt. De Clintons hebben altijd moeite gehad met de kiezers van Iowa. Bill Clinton deed niet eens mee in Iowa toen hij in 1992 aan zijn campagne voor het Witte Huis begon.

Maar feit is dat Hillary in 2007 in de peilingen vrijwel het hele jaar een voorsprong van vijf procentpunt of hoger op Obama had. Die afstand werd pas kleiner toen Obama zijn tegenstander, met haar jarenlange ervaring in de beroepspolitiek, neerzette als representant van het vergiftigde politieke klimaat waar het land volgens de zwarte senator zo graag afscheid van neemt.


'Interessante coalitie'

Het aantal persoonsbeveiligers in de omgeving van Obama was gisteravond scherp toegenomen vergeleken met de afgelopen weken. Maar zijn medewerkers – een ander verschil met Clinton – mengden zich zonder problemen onder journalisten. David Axelrod, de campagnestrateeg van Obama, kwam al vroeg in de avond uitleggen aan iedereen die het horen wilde dat het geheim van het succes schuilt in de coalitie die Obama in Iowa had weten te sluiten.

Niet alleen, zei hij, hadden de meeste nieuwe deelnemers aan de caucuses (vooral jongeren) Obama gesteund. Ook had hij er grote percentages onafhankelijke en Republikeinse Iowans toe verleid naar de caucuses te gaan. ,,Een interessante coalitie.’’

Niet alleen past dit resultaat goed bij Obama’s boodschap – in zijn dankwoord krachtig herhaald - dat de polarisatie doorbroken moet worden. Het is volgens Axelrod ook het bewijs dat Obama van alle Democraten de beste kans heeft een Republikein te verslaan. En in New Hampshire – waar onafhankelijken volgende week zelf mogen kiezen bij welke partij ze hun stem uitbrengen – is het bovendien een krachtig argument om deze groep aan Obama te binden.

Het woord ‘coalitie’ zal de komende dagen kortom nog veel vallen. ,,We staan er goed voor’’, zei Axelrod. Maar hij waarschuwde voor te groot optimisme. ,,Zij (Clinton, red.) beschikt nog altijd over geweldige mogelijkheden.’’


Huckabee

De overwinning van Mike Huckabee bij de Republikeinen is wat dat betreft niet te vergelijken met die van Obama. Want terwijl de zwarte Democraat Obama in een blanke staat winst boekte op vijandig terrein, daar speelde Huckabee een thuiswedstrijd. Zestig procent van de Republikeinse caucusgangers was gisteren evangelical – en deze groep stemde voor het overgrote deel op de enige evangelical onder de kandidaten, Huckabee.

Tegelijk zegt de overwinning van Huckabee veel over de toestand van de Republikeinen. De kiezers zijn zo ontevreden over de presidentskandidaten dat elke kandidaat die in peilingen op kop komt te liggen, zo zwaar onder vuur wordt genomen dat hij vanzelf weer wegzakt. Dat is in 2007 achtereenvolgens gebeurd met senator John McCain uit Arizona, oud-burgemeester Rudy Giuliani van New York, en Romney.

Huckabee heeft de laatste weken dezelfde aanvallen te verduren gekregen – en houdt voorlopig stand. Voor een deel had de kandidaat de aanvallen aan zichzelf te wijten: met name over buitenlandse kwesties (Iran, Pakistan) maakte hij pijnlijke blunders. Voor een ander deel gaat het om filosofie: zijn campagnedirecteur Ed Rollins heeft al gezegd dat hij ,,niet meer gelooft’’ in de zogenoemde ‘conservatieve coalitie’, die sociale conservatieven (zoals antiabortusactivisten) sinds Reagan samenbrengt met fiscale conservatieven (voorstanders van lage belastingen).

Bovendien is Huckabee op grond van zijn geloofsovertuiging voorstander van een overheidsrol bij de bescherming van zwakken. Ook dat komt hem nu al weken op harde uitvallen van Rush Limbaugh te staan, de populaire talkradiopresentator, en als die zich voortzetten zou het een mirakel zijn wanneer Huckabee’s kandidatuur dit zou overleven.


New Hampshire

Kansrijker is dat Huckabee volgende week al in de problemen komt. Omdat New Hampshire lang niet zoveel evangelicals heeft, is het onwaarschijnlijk dat hij zijn resultaat van gisteren kan herhalen. In de peilingen in New Hampshire stond hij tot vandaag bovendien zo’n vijftien procentpunt achter op de twee koplopers daar, Romney en senator John McCain uit Arizona.

Waarschijnlijker is het daarom dat die laatste twee zullen uitvechten wie de Republikeinse nominatie wint. En als Romney volgende week ook in New Hampshire verliest – wat na gisteren goed mogelijk is – dan keert John McCain, een jaar nadat hij als koploper werd afgeserveerd, terug als belangrijkste kanshebber op de Republikeinse nominatie. In de wetenschap dat de Republikeinse kiezers hem, net als alle andere presidentskandidaten, elk moment weer kunnen laten vallen.


NRC, 04-01-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB