'Oekraïne stemt nu zonder angst'


De Oranje revolutie heeft de Oekraïners bevrijd van hun angst voor de autoriteiten. Toch is de laatste ronde van de presidentsverkiezingen deze zondag geen gelopen race.


MOSKOU - De wind giert door de mobiele telefoon van Kiril Trandasil, afgevaardigde van het parlement op het schiereiland de Krim. Trandasil voert als een van de weinigen in deze pro-Russische autonome republiek van Oekraïne voor de derde keer campagne voor oppositie-kandidaat Viktor Joesjtsjenko. ,,De burgemeester van het dorp heeft net onze bijeenkomst verboden, maar we laten ons niet tegenhouden. Ik klim zo het podium op voor mijn toespraak'', buldert Trandasil in zijn toestel.

De verkiezingsstrijd in Oekraine heeft zijn scherpe kanten niet verloren. Toch is er iets veranderd sinds de oranje menigtes de straten van Kiev en andere steden twee weken lang bezet hielden. ,,We hebben onze kracht gevoeld en kunnen nu hopen op eerlijker verkiezingen'', aldus afgevaardigde Trandasil. ,,Bij de plaatselijke kiescomités zijn de mensen ontslagen die schaamteloos voor kandidaat Viktor Janoekovitsj werkten. En er zijn zondag meer waarnemers dan ooit.''

In totaal zullen zondag 12000 waarnemers toezien op de stemming in de 24 Oekraïense regio's, en de autonome republiek De Krim. De OVSE stuurt 1000 mensen, de EU doneerde 3 miljoen euro voor waarnemers uit Europa en uit de voormalige Sovjet-Unie. De leden van het Centrale Kies comité, door de hoogste rechters van het land begin december openlijk veroordeeld voor fraude, zijn vervangen.

De afgelopen dagen leek Janoekovitsj al voorzichtig te berusten in een nederlaag. In de peilingen staat de huidige premier ruim tien procent achter op zijn tegenstander Joesjtsjenko. Janoekovitsj hengelde in het tv-debat openlijk naar een plekje in de regering, mocht hij verliezen. Maar Joesjtsjenko zei gisteren dat daarvan geen sprake zal zijn.

De kracht van de Oekraïense civil society -het scala aan maatschappelijke en politieke organisaties dat de motor vormde achter de straatprotesten- kwam ook voor experts onverwacht. ,,Een ongeëvenaard verzet'', aldus socioloog Andriy Bytsjenko van het onafhankelijke Razoemkov-Centrum. ,,Zelfs toen Oekraine onafhankelijkheid verwierf, was er niet zo'n enthousiasme en doorzettingsvermogen. Burgers hebben hun angst om voor hun mening uit te komen verloren. Dat is voelbaar op straat en we meten het ook in ons onderzoek'', aldus Bytsjenko. Volgens hem zijn ook de media de laatste drie weken meetbaar objectiever. ,,Voorheen was het veel en goed over Janoekovitsj, weinig en slecht over Joesjtsjenko.''

Pora wil de opgedane ervaring na de verkiezingen inzetten bij steun aan burgerbewegingen in landen als Wit-Rusland, Armenië en Kazachstan. Volgens Joesov zijn er 'prille plannen' om als politieke unie verder te gaan.

Het Onafhankelijkheidsplein in Kiev, het epicentrum van de straatprotesten van de opposite, zal zondagavond meteen na het sluiten van stembussen opnieuw volstromen met oranje aanhang. Dan zullen de resultaten van de exit-polls bekend zijn. Afgelopen woensdag hield Joesjtsjenko op het plein een laatste verkiezingstoespraak. Katja Demtsjoek was erbij. ,,Ik had al bijna heimwee naar onze dagelijkse demonstraties'', zegt Demtsjoek. ,,Het waren de belangrijkste momenten in mijn leven. Ik hoop dat we dit jaar de straten nog eenmaal oranje kunnen kleuren.''

Helemaal gerust op een glad verloop is ze niet. ,,Ik ben zondag opnieuw waarneemster voor Joesjtsjenko. Wij zullen het tellen van de stemmen op camera vastleggen, zodat ze ons niets kunnen verwijten.''


Trouw, 24-12-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB