actualiteitsforums - Enkele post bekijken - 'Times' voert campagne tegen EU-verdrag op

Het perfide Albion - Waarom er heibel is over de ondertekening van een EU-verdrag

> Het EU-verdrag wordt in Lissabon ondertekend > Alle EU-leiders vliegen daarvoor naar Lissabon > Ideaal argument om het verdrag zelf te kelderen

Een van de belangrijkste kenmerken van het populisme is dat het gebruik maakt van zeer simpele en op het eerste gezicht zeer rationele argumenten in een context die meestal niet rationeel is maar emotioneel: de politiek. Daarom staan politieke leiders en de democratie in het algemeen, vaak machteloos tegenover het populisme in een gemediatiseerde samenleving.

Wij Belgen kennen dat fenomeen zeer goed. Het is bijvoorbeeld opvallend hoe er dezer dagen, in de context van de Belgische politieke crisis, ook in de Vlaamse politieke salons te horen valt dat het Egmontpact nog zo slecht niet was als je ziet wat er nu nog op tafel komt over de splitsing van BHV. Het inschrijvingsrecht doorstond de toets niet van de simpele, rationele Vlaamse logica (en de grondwet). Maar onze hele staatsstructuur zit vol compromissen die rationeel, vanuit zuiver bestuurlijke efficiëntie, moeilijk te verantwoorden zijn.

Ook de Europese politiek is doorspekt met puur emotionele compromissen die de toets van het rationele argument moeilijk doorstaan. Dat de 786 leden van het Europese parlement - alleen al dat aantal - twaalf keer per jaar in Straatsburg moéten vergaderen, hoewel hun hoofdactiviteit in Brussel ligt, is een bekend voorbeeld. En hoe leg je uit dat de Europese ministerraden in april, juni en oktober in Luxemburg moéten doorgaan en dat daarvoor volop wordt gebouwd en verbouwd in Luxemburg? Die compromissen veroorzaken vaak een politieke oprisping. Maar het gegeven woord haalt het snel op de rationele analyse.

Nu is het ook, puur rationeel, gekkenwerk en totaal inconsequent om de zevenentwintig staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie en hun ministers van Buitenlandse Zaken op donderdag 13 december naar Lissabon te laten vliegen, alleen maar om er het nieuwe EU-verdrag te ondertekenen. Waarop de zevenentwintig nadien allemaal apart naar Brussel komen om er de gewone Europese top, die dan voorzien is, zijn verder verloop te geven. De Portugese premier, Jose Socrates, nodigde alle leiders uit toen het akkoord op 18 oktober rond was. Ze applaudisseerden. De bezegeling van zo'n akkoord verdient een hoogmis en de bijbehorende publiciteit werd Socrates gegund. Alle EU-chefs zouden in zijn plaats hetzelfde doen.

De EU-leiders moeten dezelfde dag naar Brussel terugvliegen omdat België er om principiële redenen op staat dat de Europese Raden in Brussel gehouden worden. Zo is het destijds overeengekomen bij het Verdrag van Nice: vanaf het ogenblik dat de Unie 18 lidstaten zou tellen, moesten alle Europese Raden in Brussel plaatsvinden, precies uit besparingsoverwegingen. Frankrijk en Luxemburg houden ook vast aan Straatsburg en Luxemburg. En België is al drie jaar 'ruimdenkend' door de 'informele' topbijeenkomsten van Hampton Court, Lahti en Lissabon toe te staan.

Maar de 'zotternij' van Lissabon kost tonnen CO2-uitstoot. Wat zijn de alternatieven? Ten eerste dat de hele EU-top, inclusief de ondertekening, in Brussel plaatsvindt. Dan kan de naam 'Verdrag van Lissabon' gerust blijven en hoeft er alleen 'gedaan te Brussel op 13 december 2007' toegevoegd. Maar dan verliest Portugal een unieke kans, ook al moest Socrates maar een Italiaanse parlementszetel cadeau doen om zijn akkoord binnen te halen. Het verdrag kan ook ondertekend worden in de marge van de Europees-Afrikaanse top die eveneens in Lissabon plaatsvindt op 8 en 9 december en waar ook alle EU-leiders verwacht worden. Maar Portugal voert aan dat de logistieke organisatie van die twee evenementen dan te complex wordt om de ondertekening enige allure te geven. De echte reden is dat die top dan bij voorbaat in de schaduw staat van het incident tussen de Britse premier Gordon Brown en de president van Zimbabwe, Robert Mugabe. Tenslotte zou het ook denkbaar zijn dat de meeste EU-chefs eerst naar Brussel vliegen en van daaruit gezamenlijk naar Lissabon en terug. Maar om veiligheidsredenen is dat blijkbaar niet te verantwoorden.

De Britse krant The Times leurt dezer dagen met het milieuargument hoewel het al op 18 oktober in Lissabon was opgeworpen. Maar allicht is het niet toevallig The Times die daarmee nu uitpakt. Op 18 oktober al schreef de krant dat het Verdrag van Lissabon 'overbodig' is en de lidstaten overlevert 'aan een overbodige bureaucratie en onverantwoordelijke Europese hoven'. Samen met de meeste Britse media voert de krant ook campagne om premier Gordon Brown tot een referendum te dwingen, wat Brown alsnog weigert.

De ware reden van de verontwaardiging is dus politiek perfide. Het gaat de Britse media niet om de bekommernis voor de klimaatverandering. Maar de typisch Britse weerzin voor alles wat naar 'meer Europa' ruikt, staat vooraan. Voor de Portugese en de andere EU-leiders is dat een reden om toch nog eens na te denken over een zuiniger oplossing. Al was het om de ware argumenten te laten zien. Want alle tegenstanders van Europa zullen het milieu-argument uitspelen.

Bernard Bulcke is EU-correspondent

DS, 06-11-2007