actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Gok Poolse conservatieven mislukt

Premier Jaroslaw Kaczynski heeft gegokt en verloren. Toen de tweelingbroer van de Poolse president vorige maand besliste om vervroegde parlementsverkiezingen uit te schrijven, had hij ongetwijfeld gehoopt dat die de weg zouden vrijmaken voor wat twee jaar geleden mislukte: de totstandkoming van een grote coalitie tussen zijn eigen Recht en Gerechtigheid en het neoliberale Burgerplatform, de belangrijkste oppositiepartij.

Aan de populariteit van de conservatieven heeft het alvast niet gelegen. Voor de eerste keer sinds de val van het communisme ontsnapte zondag een regeringspartij aan een zware verkiezingsnederlaag. Met bijna een derde van de stemmen doen de conservatieven het zelfs vijf procent beter dan bij de vorige parlementsverkiezingen twee jaar geleden.

Dat succes hebben ze, behalve aan hun strijd tegen de corruptie, te danken aan hun populistische en nationalistische retoriek. Dit bleek de ideale manier om het electoraat van hun voormalige coalitiepartners af te snoepen. Zowel Zelfverdediging als de Liga van Poolse Families, de twee radicale partijen die enkele maanden geleden door Jaroslaw Kaczynski zonder pardon uit de regering werden gezet, bleven tijdens de verkiezingen van zondag ver onder de kiesdrempel van vijf procent. Twee jaar geleden waren ze samen nog goed voor een vijfde van de stemmen.

Maar wat Kaczynski niet had ingecalculeerd, was dat het Burgerplatform zijn eigen partij zou overvleugelen. Met 41 % van de stemmen, liefst 17 % meer dan bij de vorige verkiezingen, hoeven de neoliberalen geen beroep te doen op de partij van premier Kaczynski om een regering te vormen. En dat zullen ze hoogstwaarschijnlijk ook niet, gezien de verzuurde relaties tussen beide partijen na twee jaar conservatief bewind. Onmiddellijk na de bekendmaking van de uitslag gaf Kaczynski zijn nederlaag toe.

Zijn overweldigend succes dankt het Burgerplatform vooral aan de mislukking van de conservatieven om een jong kiezerspubliek aan te spreken. Vooral bij de jonge en westersgezinde Polen viel het ouderwetse imago van de gebroeders Kaczynski allesbehalve in de smaak. Hun coalitie met het populistische Zelfverdediging en de nationalistische Liga leverde de conservatieven bovendien een kwalijke reputatie op.

Met partijprogramma's heeft het overweldigende succes van het centrum-rechtse Burgerplatform veel minder te maken. Hoewel de neoliberalen het iets meer voor de vrije markt hebben dan de conservatieven en op het internationale forum ongetwijfeld minder agressief uit de hoek zullen komen, staat ook bij hen de strijd tegen de corruptie en de afrekening met het communisme, de twee hoekstenen van twee jaar conservatief bewind, hoog op de politieke agenda.

Omdat een coalitie met de conservatieven vrijwel uitgesloten is, zal het Burgerplatform waarschijnlijk in zee gaan met de Boerenpartij, een kleine plattelandspartij die ook onder het communisme in het parlement vertegenwoordigd was. Tijdens de lokale verkiezingen van vorig jaar vormden beide partijen al een gemeenschappelijk front.

Toch zijn de Polen na de verkiezingen van zondag nog niet helemaal van de Kaczynski's verlost. De Poolse president Lech Kaczynski zal tot minstens 2010 de wetsvoorstellen van de toekomstige coalitie met zijn vetorecht kunnen kelderen. Tenzij natuurlijk de neoliberalen tijdens hun regeringsvorming een beroep doen op Links en de Democraten, een door oud-communisten gedomineerde partij. Maar dat is misschien te veel gevraagd van een partij die net als Recht en Gerechtigheid haar wortels heeft in de anticommunistische oppositie.

DS, 23-10-2007