actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Spierballen in plaats van verstand

Spierballen in plaats van verstand - Zijn meer jeugdgevangenissen zoals Everberg wel een goed idee?

Door de toenemende kritiek op de aanslepende regeringsonderhandelingen, wordt het dringend tijd voor de onderhandelaars om opnieuw aan enige klantenbinding te doen om de publieke opinie enigszins te paaien met aantrekkelijke, goed in de markt liggende voorstellen op andere thema's dan die vermaledijde staatshervorming. Zowel Open VLD als CD&V kiezen daarom de laatste dagen weer voor dat aloude, beproefde thema, waar steevast goed kan worden gescoord: de aanpak van criminaliteit.

En om daar te scoren, moet je niet moeilijk doen. Enkel wat spierballen laten rollen - 1.500 extra gevangeniscellen, meer jeugdgevangenissen en jongeren al vanaf 14 jaar naar de volwassenenrechtbank - en men krijgt ongetwijfeld een meerderheid van het brede publiek op de hand. Of deze voorstellen, respectievelijk van de heren Tony Van Parys en Patrick Dewael, op evenveel bijval mogen rekenen vanuit de criminologisch wetenschappelijke hoek is maar zeer de vraag.

Zelf doe ik binnen de KU Leuven al enige jaren onderzoek op verschillende jeugdcriminologische thema's en het verbaast mij ten zeerste hoe deze heren resoluut kiezen voor maatregelen die absoluut niet stroken met het gros van de onderzoeksbevindingen uit criminologisch onderzoek. Door cellen bij te bouwen dijk je criminaliteit niet in. Integendeel, van dergelijke aanpak wordt telkens weer vastgesteld dat zij criminogeen werkt. Er bestaan tegenwoordig maatregelen die veel effectiever recidive tegengaan en die bovendien veel meer aandacht geven aan de noden van slachtoffers en van de bredere samenleving.

Vooral de aanpak van jeugdcriminaliteit kan, dankzij het nieuwe jeugdrecht, putten uit een veel breder arsenaal aan veelbelovende, constructieve maatregelen die toelaten om tegemoet te komen aan de noden van zowel de samenleving, de slachtoffers, als de jongeren die in de fout zijn gegaan. Vooral het voorstel om jongeren al vanaf 14 jaar naar de volwassenenrechtbank te kunnen doorverwijzen, is in die zin onbegrijpelijk. Op het niveau van de jeugdrechtbank beschikt men nu immers over veel meer en betere instrumenten dan wat op correctioneel niveau nog mogelijk is. Het staat buiten kijf dat intensieve programma's en wetenschappelijk goed onderbouwde nieuwe maatregelen, zoals bijvoorbeeld het herstelgericht groepsoverleg, leerprojecten 'slachtoffer in beeld', begeleide gemeenschapsdienst...op lange termijn veel betere resultaten kunnen voorleggen dan de voorstellen die vandaag weer worden gelanceerd.

Een samenleving krijgt de criminaliteit die ze verdient, is een boutade die men wel eens in criminologische kringen hoort. Eigenlijk wil het zeggen dat als een samenleving niet langer wil investeren in zijn jongeren zij op termijn ongetwijfeld problemen mag verwachten. Maar investeren in de opvoeding, in begeleiding, in het creëren van een warme omgeving voor jongeren om in op te groeien, wordt moeilijk als men de schaarse middelen blijft pompen in een bijzonder duur systeem waarvan al lang bekend is dat het niet werkt.

Een pertinente vraag wordt dan waarom de regeringsonderhandelaars, tegen beter weten in, toch deze maatregelen naar voren schuiven. Een begin van antwoord vind ik mogelijk in een analyse van de wetenschapper Tapio Lappi-Seppälä van het National Research Institute of Legal Policy van de universiteit van Helsinki. Hij analyseerde de verschillen in gevangenispopulaties tussen verschillende westerse landen. In feite zou je verwachten dat de grootte van de gevangenispopulatie samen gaat met de mate waarin er criminaliteit gepleegd wordt in het land. Dat bleek echter niet het geval. Het enige, zeer duidelijke verband dat hij vond, is de samenhang tussen de gevangenispopulatie en het vertrouwen dat een bevolking heeft in zijn regering. Hoe minder vertrouwen in de regering, hoe groter de gevangenispopulatie.

Ik vrees dat de voorstellen Van Parys en Dewael zo zijn te interpreteren. Het verloren vertrouwen bij de bevolking hoopt men terug te winnen met spierballen in plaats van met verstand. Welnu, het vertrouwen van deze criminoloog krijgen zij in ieder geval niet op deze manier.

Dieter Burssens doet onderzoek aan het Instituut voor Criminologie (KU Leuven)

DS, 15-10-2007