We eten het kapitaal van de aarde op
BRUSSEL - Vandaag, 6 oktober, hebben we alles opgebruikt wat de aarde in één jaar tijd produceert.
Vanaf vandaag steekt de mens zich opnieuw in de schulden bij de planeet. Op 6 oktober hebben we alles opgebruikt wat het biologische systeem op aarde in één jaar kan opbrengen. Vanaf vandaag leven we dus niet meer van de intresten van de aarde, van de jaarlijkse hoeveelheid aan natuurlijke opbrengsten, maar knabbelen we al aan het kapitaal. Het gevolg is dat bossen, planten- en diersoorten verdwijnen en het klimaat verandert.
Dat berekende het Global Footprint Network, een internationale organisatie die als doel heeft om de overconsumptie aan natuurlijke bronnen te stoppen. Elk jaar berekent het netwerk, dat zijn hoofdzetel heeft in Californië, voor 146 landen op basis van 3.800 gegevens en 10.000 berekeningen de ecologische voetafdruk van de bevolking. De ecologische voetafdruk is de verzameling van alle hulpbronnen van de aarde die nodig zijn om te voorzien in onze levensstijl, uitgedrukt in hectare productieve grond. Daartegenover staat de biocapaciteit van de aarde: visgronden, akkerland, bebouwde oppervlakte waar huizen en kantoren op staan en wegen op liggen, de weiden waar de dieren in grazen en de bossen voor hout en voor de opname van broeikasgassen als CO2. Alleen dat deel van de aarde dat productief is, wordt in aanmerking genomen; dat is amper 22procent van de planeet, of 11,5hectare, al de rest is woestijn of oceaan.
Het gaat niet goed met onze planeet. Die biocapaciteit is nu dus voor dit jaar al opgebruikt omdat we boven onze stand leven. In 1985 consumeerden we evenveel als onze planeet opbracht. In 1987 staken we ons bij de aarde op 19 december in de schulden, in 1995 was dat al een maand vroeger, namelijk op 21november. Toen gebruikte de mensheid 15 procent meer natuurlijke bronnen dan de aarde kon produceren. Vorig jaar viel die dag op 9 oktober, nu op 6 oktober. We gebruiken nu maar liefst 30 procent meer natuurlijke bronnen.
'De mensheid is zijn ecologische kredietkaart aan het opgebruiken', zegt Mathis Wackernagel, directeur van het Global Footprint Network. 'Vergelijk het met meer geld uitgeven dan er intresten bijkomen op je rekening. Na een tijdje begin je aan je kapitaal te knabbelen. Blijf je dat jaar na jaar doen, dan zit je uiteindelijk in diepe schulden. Als je elk jaar meer bomen kapt dan er groeien, dan verdwijnt het bos. Als je elk jaar meer vissen vangt dan er bijkomen, dan raken de zeeën langzaam leeg.'
Nochtans worden er wereldwijd wel al maatregelen genomen: energiezuiniger auto's en huishoudtoestellen, alternatieve energie, betere isolatie van gebouwen. Brengt dit alles dan niets op? 'Wat we doen is te marginaal en niet genoeg', zegt Geoffroy De Schutter van WWF. WWF-België en Ecolife zijn de twee Belgische partnerorganisaties van het Global Footprint Network. 'Als auto's 5 procent zuiniger worden, maar het aantal verkochte auto's stijgt met 10 procent, dan neemt de consumptie en dus de vervuiling wel toe. We moeten de drie belangrijkste oorzaken van de te grote vraag naar grondstoffen aanpakken: de bevolkingsgroei, de te lage efficiëntie tijdens het productieproces en de overconsumptie per persoon.'
Die overconsumptie situeert zich uitsluitend in West-Europa en Amerika. De gemiddelde voetafdruk van de wereldburger is 2,2hectare. Die van Noord-Amerika bedraagt 9,4, die van België 5,6, wat meer is dan het Europese gemiddelde (4,8). De snelle groei van China en India gaat voorlopig nog niet gepaard met een grote impact op de planeet (1,6 en 0,8ha). Wat zij produceren is immers voor de consument in het Westen en dus komt hun CO2-uitstoot op de Westerse rekening.
De Schutter is optimistisch over het bewustzijn bij het publiek en de politici. 'Maar de uitdaging zal zijn of, bij het nemen van beslissingen, het milieu even zwaar zal doorwegen als economische argumenten. Alleen als dat het geval is, is er hoop op een verbetering.'
www.ecolife.be
www.wwf.be
DS, 06-10-2007 (Inge Ghijs)