actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Boeren aller landen, verenigt u

Omdat boeren belangrijk zijn

Kleine boeren worden fijngemalen door de industriële landbouw. 'Het is alsof FC De Kampioenen moet meespelen in de Champions League.' Dirk Barrez springt voor hen op de bres.

Dirk Barrez is een gedreven journalist, die ernstige vragen heeft bij de ongebreidelde globalisering. Die schreef hij zes jaar geleden al neer in De antwoorden van het antiglobalisme. Voor zijn nieuwste boek reisde hij de wereld rond en ging praten met landbouwers over de rampzalige gevolgen van de vrije wereldhandel voor de landbouw. Het resultaat is een boek en een dvd - waarin hij met grote economische luciditeit uitlegt hoe de kleine boer wereldwijd fijngemalen wordt door de industriële landbouw en de grootdistributie.

Want vooral de 'outputgiganten' - met Wal-Mart op nummer één en Carrefour op twee - zijn de grote winnaars van de wereldhandel in voedsel. Hoewel deze bedrijven steeds vaker spreken over 'verantwoord ondernemen' en de mond vol hebben van 'het belang van de mensen op aarde', blijft scepsis geboden, volgens Barrez. 'Zolang bedrijven worden afgerekend op hun financiële resultaten, zullen ze er alles aan doen om hun winst te verhogen. De rest is ondergeschikt en zelfs van geen tel.'

Barrez' centrale stelling is dat de vrije wereldhandel in de landbouw een averechts effect heeft. Met dat uitgangspunt word je al snel in de hoek van de geitenwollensokken en de economische analfabeten gesitueerd. Maar Barrez trapt niet in die val. Hij legt haarfijn en zonder slogans uit waarom die vrije wereldmarkt slecht werkt op landbouwniveau. Overigens is Barrez niet tegen de vrije markt op zich. 'Dat mechanisme werkt vrij goed voor producten als auto's en pc's, maar het levert veel minder goede resultaten op als het over voedsel gaat.'

Het probleem begint al bij de rijke landen die hun landbouw helemaal niet overlaten aan de markt. Ze beschermen hun landbouwers met subsidies en schermen hun markten af van producten uit de ontwikkelingslanden. Op basis van die beschermde landbouw zijn ze erin geslaagd hun welvaartsmachine uit te bouwen, waarna ze zich op de wereldmarkt hebben gestort, wat hen nog rijker heeft gemaakt. De arme landen worden verplicht hetzelfde spel mee te spelen, alleen hebben ze nooit de kans gekregen hun landbouw fatsoenlijk uit te bouwen. Dat breekt de kleine boer in Kameroen zuur op. Die kan zijn melk niet meer kwijt omdat de markt overspoeld wordt door goedkoop, gesubsidieerd melkpoeder uit Europa. 'Het is alsof FC De Kampioenen moet meespelen in de Champions League.'

Bovendien wordt de wereldprijs van een landbouwproduct bepaald door de productiefste boeren (zij die toegang hebben tot de beste productiemiddelen en gronden). Probleem: het merendeel van de boeren op aarde, en dat is nog altijd de helft van de wereldbevolking, kan onmogelijk leven van die prijs. Gevolg: armoede. Barrez is scherp voor politici en Wereldbankprofessoren die pleiten voor de ongeremde liberalisering van de wereldlandbouw. 'Ze ontzeggen boeren het recht op een menswaardig inkomen.' Maar Barrez overstijgt het ellendeverhaal. Hij is ook gaan kijken hoe boeren in Brazilië en India erin geslaagd zijn uit de neerwaartse spiraal te raken. Het antwoord is redelijk simpel: keer terug naar de familiale en regionale landbouw. Simpel, maar niet simplistisch. Barrez houdt geen pleidooi tegen de modernisering. 'Ik ben voor een modernisering op maat van de familiale landbouw, die zelf haar modernisering in handen neemt.'

Barrez is ook een groot voorstander van boeren die zich organiseren in coöperaties, die zelf hun producten verwerken en zo een meerwaarde aanbieden. Small is beautiful, het kan denigrerend klinken, maar opnieuw wijst Barrez erop dat het niet bij kleinschalige initiatieven hoeft te blijven. 'Ik heb genoeg coöperatieve initiatieven gezien die op grotere schaal werken.'

Wat als die coöperatieven op hun beurt uitgroeien tot multinationals? Hier moet Barrez toegeven dat dat tot problemen kan leiden. Maar toch blijft hij optimistisch. 'Ik ben ervan overtuigd dat zich een wereldwijde alliantie kan vormen tussen boerenbewegingen, vakbonden, milieubewegingen, consumenten, en ja, ook met bedrijven die echt maatschappelijk willen ondernemen. Die alliantie kan een slagkracht verwerven om een economie af te dwingen waar we allemaal beter van worden.'

Wie het boek heeft gelezen, kan niet anders dan overtuigd zijn van de dringende noodzaak hiervan.

Dirk Barrez, 'Koe 80 heeft een probleem', Berchem: EPO, 2007, 252p

DS, 28-09-2007