actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Rusland claimt Noordpool

BRUSSEL - Twee Russische duikbootjes proberen vandaag een Russische vlag neer te laten op de zeebodem onder de Noordpool. De 'race naar de Noordpool' draait vooral om enorme onontgonnen olie- en gasvoorraden.

Wie bezit de Noordpool? Volgens het internationaal recht op dit moment niemand -en lange tijd was de discussie daarover vooral symbolisch. Maar met de opwarming van de aarde en het terugtrekken van de ijskap lonkt in het hoge noorden een mogelijk ontginbaar gebied, waar in de ondergrond naar schatting een vierde van de niet ontdekte gas- en olievelden ter wereld zou liggen. Plus diamant, zilver, zink, mogelijk uranium. En steeds meer ijsvrije visgebieden.

Een Russische expeditie vertrok vorige dinsdag uit de noordelijke havenstad Moermansk op weg naar de Noordpool voor 'geologisch onderzoek'. Een nucleaire ijsbreker maakt de weg vrij voor het onderzoeksschip Akademik Fjorodov, van waaruit gisteren al twee mini-duikbootjes een testvaart deden onder het noordpoolijs. De duikbootjes, Mir-1 en Mir-2, zouden vandaag of uiterlijk morgen afdalen naar de exacte plek op de zeebodem onder de Noordpool, 4.200 meter diep onder de ijslaag.

En daar zouden de bemande duikbootjes (die naam maakten met de zoektocht naar de Titanic en dienst deden in de gelijknamige film) een titaniumcapsule neerlaten met een Russische vlag erin, een meter hoog. 'Rusland zal zo publiekelijk zijn aanspraken op de Noordpool bevestigen', schreef commentator Maxim Krans van het persagentschap RIA/Novosti dit weekeinde.

De Russische expeditie wordt met argusogen gevolgd in de andere 'Noordpoolstaten': de VS, Canada, Denemarken (via Groenland) en Noorwegen. Volgens de VN-Conventie over het Zeerecht, uit 1982, reiken hun grenzen op dit moment niet tot de Noordpool. De vijf landen hebben, overeenkomstig de VN-Conventie, wel elk een 'exclusieve economische zone' van tweehonderd zeemijlen (zo'n 370 kilometer) in de richting van de Noordpool.

Die kan op zich niet worden uitgebreid. Maar zowel Denemarken, Canada als Rusland menen een manier te hebben gevonden om dat euvel te verhelpen. Op de zeebodem loopt ook de Lomonosov-rug, een onderzeese 'bergketen' die zich over een lengte van 1.800 kilometer uitstrekt van voor de noordoostelijke Russische kust tot een punt tussen de kusten van Canada en Groenland.

Denemarken beweert dat Groenland met de Noordpool verbonden is via dat onderwaterrif. En ook Rusland is erop gebeten te bewijzen dat de Lomonosov-rug een voorzetting zou zijn van het Russische grondgebied. Een eerste Russische expeditie bracht dit voorjaar het 'sensationele nieuws' dat het rif inderdaad een verlenging is van het Russische continentale plat. De Russen hebben buiten zichzelf nog niemand overtuigd, maar net daarom wil de huidige Russische expeditie meer gegevens verzamelen.

Bij bevestiging eist Moskou een uitbreiding van zijn grondgebied, territoriale wateren en exclusieve economische zone. Samen een indrukwekkend boodschappenlijstje: Rusland claimt een driehoekig gebied met de Russische kust als basis en de Noordpool als punt. Die driehoek beslaat 1,2 miljoen vierkante kilometer, de oppervlakte van Duitsland, Frankrijk en Italië samen. 'De huidige expeditie moet ons de zege garanderen en de wereld tonen dat we niet twijfelen aan onze kans op succes', zo schreef analist Krans van RIA/Novosti strijdlustig.

Of het allemaal zo'n vaart loopt, valt af te wachten. Het verzamelen van geologische gegevens in een onherbergzaam gebied is al niet evident. Of zelfs de gimmick van het 'neerlaten van de vlag' vandaag lukt, is niet zeker. Het Russische onderzoeksschip kreeg al motorpech een dag nadat het Moermansk had verlaten. Het moeilijkste moment komt volgens de expeditieleden op het moment dat de duikbootjes na hun urenlange tocht onder het ijs doorheen ijs boven water moeten worden getrokken.

Een echte grenswijziging zou verder het voorwerp vormen van eindeloze studies en debatten in de schoot van de Verenigde Naties. Rusland deed al eens een poging in 2001, maar kreeg toen van de bevoegde VN-commissie te horen dat er veel meer wetenschappelijk bewijs nodig is. 'Bovendien is nog niet eens bewezen dat er ook effectief natuurlijke rijkdommen in de grond zitten', zei de Russische expeditieleider Viktor Posoljov deze week. 'Het is allemaal een kwestie voor verschillende generaties na ons.'

Maar Rusland denkt wel vaker op langere termijn -het bereidt nu een nieuwe claim voor in 2009- en bovendien geeft het Kremlin met de expedities een politiek signaal: het heeft de wil en door zijn inkomsten uit olie en gas ook meer middelen om zijn claim op de Noordpool kracht bij te zetten. Niet toevallig moet de Russische vlag worden neergelaten door Artur Tjsilingarov, een poolreiziger die faam vergaarde met Sovjet-expedities in de jaren tachtig -en vandaag ook vicevoorzitter van de Doema, het Lagerhuis van het Russische parlement- is.

Denemarken en Canada hielden in de lente een gemeenschappelijke expeditie naar dezelfde Lomonosov-rug. De Canadese premier Stephen Harper kondigde twee weken geleden de bouw aan van acht nieuwe patrouilleschepen die de Canadese claim op een andere betwiste noordelijke plek, de noordwestelijke doorvaart, moet benadrukken (DS 13juli). Het ongure Hoge Noorden wordt populair.

Blog DS, 30-07-2007