VN-leider in de balans:
DIPLOMATEN ONGERUST OVER VERSPREIDING ,,CAMPAGNE'' TEGEN KOFI ANNAN


BRUSSEL - Kofi Annan, de secretaris-generaal van de VN, ligt in de Verenigde Staten steeds nadrukkelijker onder vuur over het schandaal rond het olie-voor-voedselprogramma in Irak. Terwijl hij van andere landen steunbetuigingen oogst, vragen diplomatieke waarnemers zich af welke agenda schuilt achter de politieke en mediacampagne in de VS.


ANNAN was in 1996 onder meer de Amerikaanse keuze voor de post van secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Na de debacles voor blauwhelmen in onder meer Rwanda, Somalië en Bosnië in de jaren negentig, was het morele gezag van de VN zwaar aangetast. Hoewel Annan in die periode aan het hoofd stond van de dienst vredeshandhaving, bleef het zijne gaaf. De charismatische en scherpzinnige diplomaat maakte van secretaris-generaal sindsdien een van de topjobs in de wereldpolitiek.

Dat hij daarbij wel eens botste met de enig overgebleven supermacht en grootste donor van de VN, de Verenigde Staten, hoeft niet te verbazen. Vooral de buitenlandpolitiek van de regering van president George W. Bush leverde de voorbije vier jaar vuurwerk op, onder meer de Amerikaanse beslissing om zonder een mandaat van de VN-Veiligheidsraad vorig jaar Irak binnen te vallen.

In september dit jaar noemde Kofi Annan de oorlog in Irak op de openingszitting van de Algemene Vergadering ,,illegaal''. Hij waarschuwde in een adem voor de gevaren van ,,preventieve aanvallen'' als deze op het regime van Saddam Hoessein, voor de internationale rechtsorde en de veiligheid. Hij weigert een groot team van VN-experts ter beschikking te stellen voor de verkiezingen in Irak in januari wegens de ,,escalatie van geweld'' in het land. En vorige maand zei hij dat het Amerikaans-Iraakse offensief in Fallujah een deel van de Iraakse bevolking van haar regering zou vervreemden.

Sommige diplomatieke waarnemers - en niet alleen in de VN - menen volgens de New York Times dat een campagne zich begint te verspreiden tegen Kofi Annan om de VN in diskrediet te brengen. Ze zou het werk zijn van conservatieve Republikeinen in de VS die de houding van de VN tegenover de invasie in Irak niet vergeten zijn.

,,Olie voor voedsel'' is uitgegroeid tot het grootste schandaal ooit in de geschiedenis van de humanitaire operaties van de VN. Het programma liep van december 1996 tot begin vorig jaar en was bedoeld om de gevolgen van het VN-embargo voor de Iraakse bevolking te verzachten. Irak mocht een vastgelegde hoeveelheid olie verkopen om daarmee voedsel, geneesmiddelen en andere levensbelangrijke producten voor zijn bevolking te kopen.

In beslag genomen documenten wezen inmiddels uit dat het regime van Saddam Hoessein miljarden dollars uit dat programma afroomde, in samenwerking met personen en bedrijven die ,,vouchers'' kregen voor het oppompen en verkopen van olie. De schattingen over de omvang van de zwendel lopen uiteen van 11 miljard tot 21,3 miljard dollar. In de VN voert een onafhankelijke commissie, die door Annan is benoemd, een onderzoek uit. Daarnaast wordt de zaak uitgespit door de subcommissie voor speciale onderzoeken van de Amerikaanse Senaat. Daarnaast raakte ook bekend dat Annans zoon Kojo tot februari dit jaar betaald werd door een Zwitserse firma die actief was in Irak.

De voorzitter van de Amerikaanse Senaatscommissie, Norm Coleman, heeft Annan opgeroepen op te stappen als secretaris-generaal. Hij vindt dat Annan verantwoordelijk moet worden gehouden voor ,,het onvermogen van de VN om het misbruik door Saddam op te sporen en te stoppen''.

Maar vele lidstaten en de permanente leden van de Veiligheidsraad, op de VS na, hebben vrijdag openlijk hun steun uitgesproken voor Annan. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, noemde Annan gisteravond een ,,goede'' secretaris-generaal. Maar het was niet duidelijk of die uitspraak bedoeld was als oprechte steun aan Annan dan wel de indruk moest helpen wegwerken dat Washington het hoofd van de Verenigde Naties niet langer wil steunen.

De Amerikaanse president Bush weigerde commentaar op de vraag of Annan moet opstappen, maar hij nam ook niet de verdediging van de topdiplomaat op zich. Bush zegt het resultaat van de onderzoeken af te wachten vooraleer zich uit te spreken, maar benadrukte dat openheid en duidelijkheid over wat er gebeurde, belangrijk zijn voor de geloofwaardigheid van de VN bij de Amerikaanse belastingbetaler.

04/12/2004 (ivd)

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB