actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Den koning van Hispanie geëerd

DEN KONING VAN HISPANJE GEEERD

Het waren bijwijlen pijnlijke momenten voor de Nederlandse premier Jan Peter Balkenende. Zijn speech van afgelopen woensdag in het Europees Parlement deed denken aan de tweestrijd die Willem van Oranje verscheurde tijdens de Opstand van de Nederlanden. Moest hij trouw blijven aan de Koning van Spanje of aan het Nederlandse volk. Zou Balkenende zijn handtekening onder het Europees grondwettelijk verdrag en de Europese idealen van zijn voorgangers trouw blijven of zou hij de uitslag van het Nederlandse referendum slaafs volgen.

Martin Schulz, de voorzitter van de sociaal-democraten in het Europees Parlement, verwees woensdag naar de verzen uit Het Wilhelmus die de kwelling van de vorst in herinnering brengen. 'Den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.' Maar het was niet bedoeld als eerbetoon, zelfs niet om begrip te tonen voor Balkenende. Schulz, en met hem het overgrote deel van de aanwezige parlementsleden, staken de draak met de Nederlander omdat hij de Ode an die Freude samen met de Europese vlag en de kenspreuk, als hymne uit het nieuwe Europese verdrag wil laten schrappen. Volgens Balkenende heeft de verankering van de Europese symbolen in het verdrag, samen met de naam 'grondwet', een belangrijke rol gespeeld in het Nederlandse neen. 'Grondwet', dat hoort volgens hem bij de nationale identiteit. Niet bij Europa.

De ergernis over zoveel Nederlandse krenterigheid was zeer groot in het Parlement. Uit protest en om de Nederlander te plagen hadden de meeste aanwezigen een Europese vlag op hun bank gezet. De symbolen van de Europese Unie bestaan al sinds de oprichting van de Raad van Europa en zijn meer dan twintig jaar officieel erkend als symbool van de Unie. Alleen stond het nog niet in een bindende verdragstekst.

Er wordt weinig geloof gehecht aan de bewering van Balkenende dat de Nederlanders echt daarover gevallen zijn toen ze in juni 2005 met 61,6 procent tegen het grondwettelijk verdrag stemden. De uitbreiding, de uitspraken van Balkenendes toenmalige minister van Financiën, Gerrit Zalm, over de euro die het leven duurder maakte, het vrij harde herstelbeleid dat het Nederlandse kabinet in die dagen weinig populair maakte en de slappe campagne van Balkenende zelf voor het verdrag, hebben allicht een veel grotere rol gespeeld dan die Europese symboliek. Maar het komt de Nederlandse premier niet goed uit daarover te spreken. Europa zelf was fout. Schrap dus de symbolen en de naam 'grondwet', geef de nationale parlementen een rode kaart die ze kunnen trekken tegen verregaande Europese wetten, beperk de bevoegdheden nauwkeurig en neem de voorwaarden om toe te treden tot de Unie op in het verdrag. En ik garandeer u dat de Nederlanders het verdrag goedkeuren, zei Balkenende. Volgens hem is het Nederlandse volk zelfs bereid om de ingewikkelde 'pijlers' met drie types besluitvorming te slikken in plaats van het vereenvoudigde voorstel uit de grondwet.

Ook al heeft zowat iedereen zich nu al neergelegd bij een afgezwakte versie van het verdrag, Balkenende is met zijn eisen nog lang niet thuis. Niemand wil nog struikelen over het schrappen van de symbolen. Als 't maar dat is.

Maar de parlementen een rode kaart laten geven tegen Europese wetten, daarvoor krijgt Balkenende zelfs geen actieve steun van Tony Blair. Ook tegen het inschrijven van de criteria van Kopenhagen in het verdrag is er veel te zeggen, zowel politiek als juridisch. Onder meer Jean-Luc Dehaene maande de Nederlandse premier aan om daarover nog eens goed na te denken.

Balkenende is met zijn betoog van deze week het nieuwe voorbeeld van de generatie Europese leiders die grote discours houden over Europa, maar koudwatervrees hebben als het erop aankomt voor eigen kiespubliek de nek uit te steken. Hij breekt daar met een lange Nederlandse traditie. En met de solidariteit binnen de Benelux. Balkenende verzinkt Europees in het niets naast een Jean-Claude Jüncker of een Guy Verhofstadt.

Het viel op dat de Nederlandse kranten hem nog probeerden te redden met het gespin dat hun premier enkele uren na zijn toespraak in Straatsburg ruggensteun kreeg van Nicolas Sarkozy, de nieuwe Franse president die de Europese Commissie bezocht.

Het klopt dat Sarkozy de wegbereider is van het afgeslankte verdrag. Hij lanceerde in september vorig jaar het begrip 'mini-verdrag' dat uit de grondwet alleen de essentiële veranderingen aan de instellingen zou overhouden. Het heeft Sarko vooral toegelaten om een nieuw referendum te omzeilen. Maar nu hij goed en wel in het Elysée gebeiteld zit, spreekt hij niet meer over een 'mini-verdrag' maar over un traité simplifié. 'Mini-verdrag straalde te weinig ambitie uit', zei Sarkozy in Brussel. Binnenskamers bevestigt hij dat hij de essentie van het verdrag wil overnemen. Bovendien wil de nieuwe Franse president geen bijkomende problemen in de weg leggen, omdat het snel moet gaan. Zelfs de onderhandelingen met Turkije, waarvan hij bevestigde dat het land niet thuishoort in de Unie, zal hij voorlopig niet blokkeren. En samen met Guy Verhofstadt wil hij een sterker sociaal-economisch bestuur voor de eurozone.

Nederland is afgelopen week met Jan Peter Balkenende in het Europese kamp van Tony Blair, van de Poolse gebroeders Kaczynski en van de Tsjechische president Vaclav Klaus beland.

DS, 26-05-2007