actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Nicolas Sarkozy president

De outsider

Tweehonderd en achttien jaar na de bestorming van de Bastille lijkt Frankrijk dan toch de vetes van de Revolutie te hebben overwonnen. De paradox van de voorbije presidentsverkiezingen was immers dat Nicolas Sarkozy voor grote veranderingen pleitte, opgelegd vanuit Parijs. Ségolène Royal daarentegen propageerde de consensus, van de sociale partners, maar ook van de gedecentraliseerde besturen, als dam tegen radicale veranderingen. Rechts dat op een kleine revolutie aanstuurt, links dat op de rem gaat staan en daarvoor la province te hulp roept. Het is ooit anders geweest.

Charles De Gaulle heeft van Frankrijk de stabiele democratie gemaakt die het land voordien niet was. Als militair uit een conservatieve, katholieke en lange tijd zelfs monarchistische familie koos hij in 1940 niet voor de samenwerking met de zegevierende fascistische bezetter - zoals vele rechtsgezinden - maar voor het voortzetten van de strijd. Daardoor werd hij na 1944, en vooral bij zijn terugkeer vanwege een dreigende militaire staatsgreep in 1958, een cruciale brugfiguur: rechts, maar tegelijk een icoon van de republiek. Zelfs na de breuk van mei 1968 bleef het compromis gehandhaafd: doorgaans regeerde rechts, maar bepaalden linkse ideeën de marsroute.

Sarkozy maakt daar waarschijnlijk een einde aan. Het nijdige opdondertje van Neuilly overstijgt alle clichés. Van vaderszijde een Hongaar, is hij vooral gekneed door een sterke alleenstaande moeder met roots in het Saloniki van voor 1914, toen de Spaans-joodse cultuur daar nog domineerde (van joodse vluchtelingen die eind 15de eeuw uit het katholieke Spanje werden verdreven). Verschroeiend in zijn politieke ambitie, is hij desondanks een rebel die het waagde een zetelend president met herverkiezingsambities binnen diens eigen partij opzij te manoeuvreren. Thuis in de jetset, is hij het ook bij père Gilbert. Sarkozy is een ongewone verbale krachtpatser. Een Fransman die nooit wijn, wel veel thee drinkt.

De nieuwe, 52-jarige president heeft vooral de juiste toon gevonden. Frankrijk hapt naar adem - zoals heel continentaal West-Europa - vanwege een te langdurig soft beleid: we zijn oververzekerd tegen sociale en andere risico's, overbetutteld met reglementen, permanente verpampering en bureaucratie, overbeschermd tegen alle mogelijke angsten die ons vanuit subsidie-likkende lobby's worden aangepraat, overgeleverd aan een tot in het absurde doorgedreven juridisering en mediatisering van het anti-discriminatiestreven.

Bevrijd al die gefnuikte krachten en de welvaart zal weer toenemen, zegt Sarkozy. Verdien meer via minder betutteling. Karel De Gucht merkte maandag al terecht op dat een dergelijke inpassing in de globalisering naar dezelfde remedies zal leiden als bij de Iron Lady: meer werken, meer flexibilisering, meer competitie, een stuk minder zekerheid, minder ambtenaren, minder stakingsrecht, veelal betere lonen, maar ook een verbredende kloof tussen rijk en arm. Alleen verkiest het continent een fluwelen rattenvanger om dergelijke boodschap door te slikken.

Links krijgt meteen een perspectief voor over tien à vijftien jaar aangereikt, nadat het eerst nog veel kruit zal hebben verschoten in spoorweg- en metrostakingen en in geparfumeerde retoriek over précarité, pauvreté en solidarité. Tegen dan zal het minder om de prerogatieven van het overheidsapparaat of de kassa's van de sociale lobby's moeten draaien, en meer om de vervreemding van de geprivatiseerde, mondige burger tegenover zijn eigen job en lot.

Zo'n verhaal als ABN-Amro bijvoorbeeld, Nederlands grootste bank, die voor jaren naar de verdommenis wordt geholpen in een hysterische beursorgie van klungelende directeurs, overspannen concurrenten en grijpgrage aandeelhouders. Dat schreeuwt toch om een vakbond die daar prompt de algemene staking uitroept tot alle betrokkenen klaarheid scheppen over de toekomst van de tienduizenden personeelsleden. Of, in voorkomend geval, tot de aandelenkoersen dermate om zeep zijn geholpen dat alle kapers en graaiers terug naar af moeten. Daar zit de toekomst van links.

De laatste maal dat de Fransen zo massaal naar de stembus trokken en zo'n jonge president kozen, was in 1974 met Valéry Giscard d'Estaing. Het wordt dus ook wel even afwachten wat Sarkozy ervan bakt.

Onomkeerbaar is echter het gegeven dat de Fransen naar iets nieuws snakken. Nous sommes deux atypiques, had de nieuwe president vorig jaar in november al opgemerkt, toen de PS knarsetandend Ségolène Royal tot haar kandidaat designeerde. Misschien, heel misschien waait daar straks wat van over naar die oude satellietstaat au-delà de Valenciennes.

DS, 10-05-2007 (Rolf Falter, freelance journalist)