Israëlische soldaten / 'We werden mensen zonder geweten'

door Inez Polak, Trouw 09-06-2004


Israëlische soldaten doen een boekje open over hoe zij optreden tegen de Palestijnen. Foto's moeten landgenoten wakker schudden.


TEL AVIV - Aan de muur hangen tussen de foto's drie rekjes met sleutels, autosleutels. ,,Afgepakt van Palestijnen'', legt Joeda uit. ,,Dat deden de soldaten als een soort straf, of uit balorigheid.''

De tentoonstelling, onder de titel 'We doorbreken het zwijgen', is opgezet in een achterafzaaltje in Tel Aviv door zojuist afgezwaaide soldaten. De meesten hebben maanden achtereen in Hebron gediend. Ze beschrijven het nu als een hel. ,,Het ergste'', zegt een van hen, ,,is dat onze diensttijd daar ons tot mensen zonder geweten heeft gemaakt. Toen ik eruit was besefte ik hoe onmenselijk we ons gedragen, hoe gemakkelijk het is om erin mee te gaan.''

De foto's zijn niet eens echt schokkend. Een beetje fotoredactie op een krant krijgt dit soort platen dagelijks binnen. Het enige verschil is dat deze 'kiekjes' zijn gemaakt door de soldaten zelf, gewoon om iets van de sfeer thuis te kunnen laten zien. Zoals de groepsfoto met de lachende soldaten en de graffiti, veel graffiti op de muren. 'Arabs to the Gas chambers', luidt er een, en 'wraak' naast een davidsster, aangebracht door de Joodse kolonisten op het ijzeren luik van een Palestijnse winkel. Er is het beeld van het Palestijnse kind vanuit het vizier van een geweer. En de foto van de Palestijnse man, geblinddoekt achter in een auto.

Het idee van de fototentoonstelling kwam van Joeda. ,,Na de dienst kreeg ik in de gaten dat we allemaal nog de gebeurtenissen van daar met ons meeslepen, dat we in die uniformen niet de mensen waren die we dachten te zijn. Ik heb toen een paar mensen gepolst of ze er wat voor voelden onze foto's tentoon te stellen. Binnen een dag was het rond.''

Ze hebben onderling afgesproken dat ze geen interviews aan de buitenlandse pers geven, dat hun boodschap voor binnenlands gebruik is. Joeda: ,,We willen Hebron naar Tel Aviv brengen, we willen dat de mensen hier weten wat wij daar doen, dat ze beseffen dat die situatie onhoudbaar is.'' Maar in de loop van het gesprek blijkt de drang te vertellen te groot. Stuk voor stuk zitten ze met hun herinneringen.

,,Deze foto's'', zegt Jona, ,,laten zien waar ik niet van houd in mijzelf.'' Twee keer heeft hij maanden lang in Hebron gediend. ,,De eerste keer stoorde ik me nog aan een bepaald soort gedrag. De tweede keer was ik al afgestompt. Het enige waar ik aan kon denken was 'hoe kom ik hier weer levend uit'. Nu wil ik al te graag denken dat ik al die dingen niet heb gedaan, maar ik heb ze gedaan, omdat ik die agressie in me heb.''

De tentoonstelling heeft in Israël de nodige publiciteit gekregen. De kranten brachten de foto's met het verhaal. De televisie wijdde er een achtergrondprogramma aan, waarin de soldaten soms hakkelend vertellen. Zoals over die keer dat ze uit pure verveling een traangasgranaat naar een schoolplein wierpen. Of de keren dat ze opdracht hadden een huis binnen te vallen op zoek naar een verdachte en na afloop bleek dat ze zich in het huis vergist hadden. Er was de oneindige verveling tijdens de wacht en dat schemeruurtje waarin ze maar raak schoten: 'Zie je die auto daar, kan je hem een lekke band bezorgen?' 'Zie je dat raam daar, haal je dat? Oeps, raak.'

De legerwoordvoerder deed onmiddellijk een verklaring uitgaan dat de militaire politie een onderzoek zal instellen naar het vermeende geweld tegen Palestijnen en het vernielen van eigendom. ,,De Israëlische strijdkrachten'', aldus de verklaring, ,,voeden hun soldaten op volgens hoge morele normen .''

Net dezelfde week verschenen er ook berichten over arrestaties van soldaten die zich hadden misdragen en nu vervolgd worden. Leden van de beruchte grenspolitie hadden Palestijnen geslagen, gedwongen hun schoenen te kussen en grind te eten.

,,Wij zijn geen uitzonderingen, het zijn geen excessen, het is een routine die zich herhaalt'', benadrukt Joeda.

,,De jongens hier zijn heel gewone goede jongens'', zegt Jossi, vader van een van de afgezwaaide soldaten. Hij is er trots op dat zijn zoon meedoet aan de tentoonstelling, de zaak naar buiten brengt. ,,Ik ken de situaties, ,,ik heb zelf ook gediend. Misschien dat vroeger de verhoudingen iets minder scherp waren. Maar ik weet ook dat een soldaat niet echt de middelen heeft om de situatie op het moment zelf te kunnen beoordelen of meteen kan handelen. Ik weet dat mijn zoon in het leger alles doet om excessen te voorkomen. Maar de situatie is gewoon onhoudbaar.''

Bij de ingang gaat een vrouw de discussie aan. ,,Waarom weigeren jullie geen dienst?'' ,,We willen geen dienst weigeren'', luidt het antwoord, ,,We willen ons land dienen. We willen alleen dat we niet in een situatie worden geplaatst, zonder toezicht, waarin wij de wet zijn, wij de macht vertegenwoordigen.''

In twee hoeken van de zaal staan video's met schermen waarop de afgezwaaide soldaten hun verhalen vertellen, soms is de stem vervormd en het gezicht onherkenbaar. Zoals bij die ene soldaat die vertelt hoe ze tijdens hun dienst ineens een ijzeren staaf zagen en vreesden dat het om een bom ging. ,,We hebben toen een Palestijn erop afgestuurd om de staaf te checken.'' En een ander, ook al incognito, vertelt dat hij vreest voor zijn reservistendienst naar Hebron terug te keren: ,,Ik heb ontdekt wat macht met me doet, hoe ik ervan geniet.''

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB