De leugens van Peking Express en Stanley's route: reality-tv is maar zo echt als de makers het willen


Autostop wordt in Peking Express gearrangeerd om de leuke kandidaten langer in het spel te houden. Primitieve hutjes worden op een onbewoond eiland voor de kust van Congo gebouwd om Stanley's route er ,,zo echt mogelijk'' te laten uitzien. Budgettaire druk of simpelweg domme vooringenomenheid zorgen voor wraakroepend gemanipuleer achter de schermen van reality-tv. Bevoorrecht getuige en journalist Marc Hoogsteyns klaagt aan.


Liften geregeld

,,Tijdens de eerste Peking Express bleven de conflicten veel te lang uit naar de zin van de Kanakna-bonzen. Ook werd al vlug duidelijk dat er een paar saaie koppels tussen zaten. Zonder dat ze dit zelf wisten, werden een paar liften geregeld voor de interessante koppels, zodat de saaie pieten eruit vlogen.''


Zeenomaden misbruikt

,,Nadat VT4 de rechten verloor op Expeditie Robinson , besloten Kanakna en VT4 een nieuwe reality-serie te maken: Terra incognita . Ik werd belast met de scouting; het programma werd gedraaid in het zuiden van Thailand. De Mokens of zeenomaden, een fel gediscrimineerd volk dat in Birma leeft, speelden een belangrijke rol maar de kortst bijgelegen nederzetting van de Mokens lag op 400 kilometer van het eiland waar het programma liep. Voor hen waren de eilandjes waarop gefilmd werd even vreemd terrein als de kandidaten.''


Geen Afrikanen op fietsen in beeld

,,In Stanley's route hebben de mensen van VT4 nooit rechtstreeks gevraagd om locals te vragen zich primitiever te kleden. Het is wel zo dat de programmaverantwoordelijke van VT4 in Oeganda totaal ongelukkig was met de gekozen locaties. Hij vond ze te modern en de Afrikanen die in beeld liepen, liepen er te beschaafd bij. De cameramannen kregen het verbod om hutjes te filmen waarop ijzeren golfplaten lagen, en mensen met brillen of fietsen mochten ook niet gefilmd worden. De productieploeg liet de hutjes dan maar bedekken met bananenbladeren om ze er zo primitief en armzalig te laten uitzien. De Bahavu bij het Kivu-meer werden zelfs gevraagd om hun kleren uit te trekken.''


Jacht op tamme konijnen

,,Voor de nieuwe Stanley's route stond in het script dat de deelnemers samen met de Batwa, een arm pygmeeënvolk, zouden gaan jagen in het Virungapark, een park waar de jacht absoluut verboden is. Toen ik daarover opmerkingen maakte, snauwde de producer me toe dat ik die negers dan maar moest omkopen om toch nog de beloofde jachtpartij te kunnen filmen . Uiteindelijk zijn ze op jacht vetrokken in een bosje waarvan iedereen op voorhand wist dat er geen wild meer zat. Om toch voor een beetje animo te zorgen, werden een paar tamme konijnen in de stroppen gehangen, die achteraf door de kandidaten gevild en opgegeten zouden kunnen worden. Maar er ontstond opnieuw heibel: één van de Rwandese medewerkers had witte konijnen gekocht en zo zou half Vlaanderen kunnen zien dat het allemaal fake was. Een van de diertjes was zelfs op een hoogte van anderhalve meter in een strop gehangen. Springen maar!''


Hutjes bouwen op onbewoond eiland

,,Voor Stanley's route werd me gevraagd om beelden voor te bereiden op het Kivu-meer, op een eilandje dat tot voor kort nog gebruikt werd als gevangenenkamp voor Rwandese deserteurs maar dat nu onbewoond was. Ik kreeg de opdracht om een aantal Bahavu-families van het nabijgelegen eiland Idjwi te laten overkomen en hen op het eiland een aantal hutjes te laten bouwen. het moest er allemaal zo echt mogelijk uitzien , klonk het vanuit België.''


Kotsen op de Himalaya

,,Bij de doortocht doorheen Nepal tijdens de tweede Peking Express besloot Kanakna een deel van de kandidaten per helikopter naar een hoogte van 4.000 meter te vliegen. Indien je mensen vanop geringe hoogte met een helikopter zo hoog laat vliegen, resulteert dat bijna vast en zeker in gevallen van hoogteziekte. De sherpa's maakten dat ook duidelijk, maar hun argumenten werden afgewimpeld. Achteraf vernamen we dat kotsende kandidaten voor sprankelende televisie zorgen.''


Vluchtmisdrijf in India

,,De chauffeurs en tolken in de tweede Peking Express werden alweer onderbetaald en moesten vaak meer dan 20 uur per dag werken. In een paar gevallen viel de chauffeur in slaap achter het stuur en ongevallen bleven niet uit. Ook in India gebeurden enkele ongevallen. Met vluchtmisdrijf. De reporters die dit meldden werden aangespoord om zo vlug mogelijk verder te rijden om een goede afloop van de productie niet in gevaar te brengen.''


Het mag niets kosten

,,In Peking Express werkte de ploeg twintig uur per dag. Bij de voorbereidingen van de eerste editie bestond mijn taak er onder meer in om op zoek te gaan naar plaatselijke medewerkers. Het personeel van ter plaatste moest zo goedkoop mogelijk zijn, bij voorkeur studenten of jongeren die op zoek waren naar avontuur.''


Trein in plaats van vliegtuig

,,In de eerste Peking Express brak op het einde van de rit doorheen Rusland een halve staking uit onder de tolken en chauffeurs omdat Kanakna weigerde de vertalers uit Moskou te laten terugvliegen. In de plaats van vliegtickets probeerde de productie hen treinkaartjes aan te smeren. Een treinreis van de Mongoolse grens naar Moskou duurt vier dagen en vier nachten.''


Chantage

,,Tijdens de tweede editie van Peking Express werd kritiek op de gang van zaken door de bestuurders kordaat van de hand gewezen. Wie toch opmerkingen maakte, kreeg te horen dat hij in de toekomst naar nieuwe opdrachten zou mogen fluiten. Overigens moet elke ingehuurde persoon een bon ondertekenen. Op straffe van juridische vervolging moet volledige geheimhouding worden beloofd. De meeste mensen die tekenen voor zo'n productie zijn erg jong en hopen op een carrière in het tv-wereldje.''


HN, 11-03-2006 (met dank aan Bart Ooms)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB