actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Nobelprijswinnaar Günter Grass was lid van de Waffen SS

Debat over Günter Grass ontaardt in ware veldslag

Dag na dag melden zich nieuwe critici van Günter Grass. De schrijver zelf verdedigt zijn zwijgen over zijn SS-verleden met verve.

De grofste kritiek is dat Grass met zijn bekentenis in de Frankfurter Allgemeine Zeitung vooral reclame heeft willen maken voor zijn autobiografie ’Beim Häuten der Zwiebel’ (Bij het pellen van de ui). Die kritiek werd onder anderen geuit door Charlotte Knoblauch, voorzitter van de Centrale Raad van de Joden in Duitsland. Het was deze kritiek die Grass in zijn eerste publieke reactie op het debat deed verzuchten dat men kennelijk van hem ’een non-persoon’ wil maken.

Serieuzer is de kritiek dat Grass met zijn bekentenis mogelijke onthullingen over zijn SS-verleden vóór heeft willen zijn. Het zou daarbij gaan om een archief van de geheime dienst van de DDR, de Stasi, dat wordt geïnventariseerd. In een radio-interview met de NDR noemde Grass dit verwijt eergisteren ’avontuurlijk en pure speculatie’. De beheerders van het archief hebben inmiddels laten weten dat er bij hen niets te vinden valt over Grass’ SS-verleden.

Diezelfde woensdag maakten Duitse kranten melding van een document in het Wehrmacht-archief waarin met data en al Grass’ lidmaatschap van de ’SS-pantserdivisie Frundsberg’ staat vermeld. Het gaat om de systeemkaart waarop het Amerikaanse leger de persoonsgegevens van Grass noteerde toen hij in mei 1945 krijgsgevangen werd gemaakt. Vanaf 1964 was het document publiekelijk toegankelijk. Niemand heeft er ooit naar gezocht.

Het meest hardnekkig en principieel is de kritiek dat zijn bekentenis te laat komt. Grass zei dat hij die kritiek heel serieus neemt. Ter verklaring opperde hij dat hij altijd de aandrang heeft gevoeld om met zijn verleden in de Waffen-SS voor de dag te komen. „Maar pas toen ik voor mijn autobiografische werk de juiste vorm had gevonden, was ik in staat er melding van te maken.”

Politiek getinte kritiek komt uit de hoek van christen-democratische politici. In het interview waarin hij zijn bekentenis deed, uitte Grass opnieuw scherpe kritiek op hun idool Konrad Adenauer, die in de jaren vijftig bondskanselier was en veel ex-nazi’s in het landsbestuur toeliet. De CDU-politici, daarin bijgevallen door een kleinzoon van Adenauer, vinden nu dat Grass zijn recht op zulke kritiek heeft verspeeld.

Opmerkelijk is de grote commotie in Polen. Ex-dissident en ex-president Walesa voert de Poolse critici aan met de eis dat Grass het ereburgerschap van diens geboortestad Danzig moet teruggeven. Aan de andere kant van het spectrum staat de schrijver Adam Michnik, eveneens ex-dissident en hoofdredacteur van de belangrijkste krant van Polen. Die verklaarde dat hij ’geen betrouwbaarder en onbaatzuchtiger vriend van Polen’ kent dan Grass.

In het met veel spanning tegemoet geziene ARD-programma ’Wickerts Bücher’ gingen Grass en presentator Wickert gisteravond vooral diep in op het boek waar het allemaal om begonnen is. Grass verklaarde dat er veel pijnlijker bekentenissen in staan dan het verhaal over de Waffen-SS. „Bijvoorbeeld dat ik er in mijn verblinding als ’Hitlerjunge’ zelfs in intieme familiekring niet toe kwam om vragen te stellen, de juiste vragen te stellen.”

Trouw, 18-08-2006