Religie-onderzoek / Opdracht niet verzaken


Van Boeddha tot Mozes. Van Jezus tot Mohammed tot Luther. Geen van deze religieuze leiders bood de mensen ooit wat zij wensen. Zij richtten zich op wat de mens nodig heeft. Daarmee staan zij in scherp contrast met de thans overheersende trend de mens te bedienen naar wat hij wenst. De moderne mens wil in de ruimste zin van het woord vermaakt worden. Anders zapt hij weg, of loopt hij naar de concurrentie.


Deze notie staat in de inmiddels klassieke analyse van Neil Postman Amusing Ourselves to Death, waarin hij de almacht van de vermaaks industrie, de televisie voorop, genadeloos aan de kaak stelt. Niet omdat hij een weerzin tegen vermaak heeft, maar omdat de entertainmentswaarde maatgevend is geworden voor zo ongeveer alles in de samenleving. Het is de moeite waard deze notie te leggen naast de resultaten van het onderzoek van Hijme Stoffels, in deze krant pregnant gepresenteerd onder de kop: Nederland los van kerk en Bijbel.

Vroeger placht men te zeggen: kerk en Bijbel zijn er wel voor de mens, maar niet naar de mens en daarmee bedoelden ze ongeveer hetzelfde als Postman. Als deze observatie klopt dan betekent dit dat de moderne mens domweg de tijd of het geduld niet meer heeft voor boodschappen die verder reiken dan de vaak kortstondige wensen van het moment. Hij hoeft dat geduld ook niet op te brengen omdat alles en iedereen klaarstaan de mens op zijn wenken te bedienen, als consument en dankbare afnemer van de vermaaksindustrie wel te verstaan.

Hoe zich tot deze trend te verhouden? Marketingdeskundigen opperen als mogelijkheid het de moderne burger beter naar de zin te maken, met kerkdiensten die minder boring zijn en met niet zulke lange preken. Amerikaanse televisiedominees hebben dat goed begrepen en er daverende successen mee geboekt. Televisiekijkers genoeg. Het is echter een invulling die ver af staat van wat religieuze leiders ooit bezighield, bezielde en inspireerde. Zij richtten zich op het menselijk tekort, de tragiek ook van het bestaan om van daaruit een perspectief te openen: niet naar de mens, maar voor de mens.

Met de Bijbel in de hand mag de kerk die opdracht niet verzaken. Zij zal daarom de strijd moeten aanbinden met de alles overheersende trend van de entertainment.

Trouw, 23-10-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB