Krijgt gepensioneerde leraar straks echt 200.000 euro minder?


Concrete beslissingen zijn er nog niet maar de onderwijsvakbonden lopen storm tegen de mogelijke pensioenmaatregelen van Arizona. Een uitdaging dreigt voor de N-VA.


Zuhal Demir (N-VA) had alvast contact opgenomen met haar partijvoorzitter Bart De Wever (N-VA). De Vlaamse minister van Onderwijs krijgt tegenwoordig de onderwijsbonden over de vloer. Die tonen zich buitengewoon bezorgd over de mogelijke pensioenmaatregelen die de formateur met zijn nieuwe (federale) coalitie zal nemen. “Een pensioenhervorming moet evenwichtig en geleidelijk zijn. En we moeten de hervorming in zijn geheel bekijken. Ik heb het volste vertrouwen dat de formateur dat zo zal doen,” zei ze woensdag in het Vlaams Parlement.

Toch klonk ze weifelend. Demir ziet de bui al hangen. Mogelijke besparingen in de pensioenen blijven niet zonder gevolg voor de Vlaamse leerkrachten. Meteen komt ze volop in de wind te staan – met wie weet betogende of stakende leerkrachten – terwijl haar politieke leider zijn besparingsagenda afwerkt.


1. Wat is Arizona van plan?

Dat weten enkel de onderhandelaars. Wel toont de supernota – die ondertussen werd vervangen – enkele denksporen. Het uitgangspunt is de harmonisering van de pensioenstelsels. Voor ambtenaren en leerkrachten levert dat drie maatregelen op.

Vooreerst is er de veralgemening van de loopbaanbreuk (tantième) op 1/60. Dit impliceert een volledig pensioen na 45 jaar werk. Leerkrachten genieten nu van een grotere breuk (1/55), waardoor de volledige loopbaan na iets meer dan 41 jaar wordt bereikt. Een leerkracht die na 42 jaar dienst met pensioen gaat, krijgt door de hervorming geen volledig pensioen meer, maar 42/45 van het bedrag.

Verder wordt het ambtenarenpensioen voortaan op een loopbaan van veertig jaar berekend (zoals in de privé) en niet langer op de tien laatste (en dus best betaalde) jaren. In de nota staat uitdrukkelijk dat het de bedoeling is om een vervangingsratio van 75 procent te garanderen omdat ambtenaren niet kunnen rekenen op een tweede pensioenpijler.

Ten slotte gaat het systeem van de perequatie voor de bijl. Dat rekent eventuele loonsverhogingen door naar een hoger pensioen.


2. Wat zijn de gevolgen?

De onderwijsbonden gingen aan het rekenen en spreken van verliezen van 100.000 tot 200.000 euro. Daarbij vertrekken ze van zowat twintig pensioenjaren en houden ze nauwelijks rekening met het feit dat leerkrachten ook langer kunnen werken om een volledige loopbaan te bereiken. De bedragen spreken tot de verbeelding en hebben een mobiliserend karakter.

Evenmin wordt rekening gehouden met aangekondigde overgangsperiodes en het behoud van opgebouwde rechten. Sommige overgangsperiodes lopen pas af in 2040. Het besef dat nieuwe regels voorzichtig moeten worden ingevoerd, is in de supernota aanwezig.


3. Hoe gaat het verder?

Arizona heeft nog niks beslist. Talloze passages stonden bovendien tussen haakjes. Dat betekent dat ze onderwerp voor onderhandelingen waren. Voorts benadrukte Demir dat de maatregelen “in hun geheel” moeten worden bekeken, de pensioenplannen bestrijken meer dan louter de ambtenaren of de leerkrachten. De Wever wil de uitgaven tegen 2029 met 3 miljard aftoppen, op een jaarlijks budget van meer dan 60 miljard per jaar.

Hoe dan ook rijst de vraag waarom ambtenarenpensioenen structureel hoger moeten uitvallen dan die van werknemers (vervangingsratio 60 procent). De bonden spreken over “uitgesteld loon”. Maar de lonen in de publieke sector zijn doorheen de jaren erg competitief geworden, weliswaar zonder bedrijfswagen, groepsverzekering of cafetariaplan. Daarbovenop komt de vastheid van betrekking.

Onderzoek naar het loon van de leerkracht (HayGroup) wees op een competitief loon als ook de vakantie en het pensioen in rekening worden gebracht. In het Vlaams Parlement klonk de bezorgdheid dat het beroep minder aantrekkelijk kon worden, met een nog groter lerarentekort tot gevolg. Demir beaamde dat. Ze wees alvast op de maatregelen rond werkbaar werk, de vermindering van de planlast en de automatische indexering van het loon. Over het pensioen zweeg ze.


Blog DS, 28-11-2024 (Bart Brinckman)