Slotverklaring bisschoppensynode laat veel vragen open, de woorden ‘homoseksueel’ of ‘lhbti+’er’ vallen nergens


Over heikele onderwerpen zijn de katholieke meningen verdeeld. De priesterwijding van de vrouw lijkt ver weg en het woord lhbti+ valt niet.


Opgelucht verlieten de deelnemers aan de bisschoppensynode zaterdagavond na bijna vier weken vergaderen voor het laatst de audiëntiehal van het Vaticaan. Ze hadden net gestemd over de slotverklaring, paragraaf voor paragraaf. Die kregen allemaal ruim de vereiste twee derde meerderheid. Sommige deelnemers wachten het slotgebed niet af en verlieten met de koffer in de hand al eerder het Vaticaan.

De slotverklaring van de synode is voorzichtig van toon en vermijdt controversiële aanbevelingen en al te ambitieuze vergezichten. Het lijkt erop dat in een poging consensus te bereiken, de taal over gevoelige onderwerpen als de positie van de vrouw in de kerk en homoseksualiteit is afgezwakt in vergelijking met eerdere voorbereidende documenten.


Aanloop is uniek

Paus Franciscus wil een vernieuwde, synodale kerk waarin iedereen mee kan denken over de toekomst. Een kerk die beter luistert en waarin iedereen van elkaar wil leren. Over hoe dat moet hebben de 350 synodedeelnemers de afgelopen weken gesproken in een ruim opgezette vergaderzaal waar iedereen, kardinalen, bisschoppen, gewone gelovigen, door elkaar in kleine groepjes aan ronde tafels zat.

De aanloop naar deze synode was uniek. Paus Franciscus vroeg alle 1,3 miljard katholieken tijdens een wereldwijde consultatie hun wensen en verlangens over hun kerk op tafel leggen. Dit leidde tot een werkdocument dat tijdens de synode werd besproken. De opzet van de kerkvergadering was ook nieuw. Voor het eerst hadden vrouwen stemrecht.

Alle heikele onderwerpen komen in de slotverklaring, getiteld Een synodale kerk op missie, aan bod. Maar het antwoord op veel vragen wordt overgelaten aan de tweede sessie van deze synode, die volgend najaar wordt gehouden. Er hoefden dus nog geen knopen te worden doorgehakt.


Meer erkenning en waardering voor de vrouw

Over de positie van de vrouw in de katholieke kerk wordt in de slotverklaring gezegd dat er ‘een duidelijke roep is om meer erkenning en waardering voor de bijdrage van vrouwen en om een toename van de pastorale verantwoordelijkheden die aan hen zijn toevertrouwd’. Over de toelating van vrouwen tot het diaconaat, een eerste stap op weg naar vrouwelijke priesters, is de synode voorzichtig.

Voor sommige deelnemers is de wijding van vrouwen tot diaken ‘onaanvaardbaar’ en in ‘strijd met de traditie’, zegt het document. Anderen vinden het juist ‘een passend en noodzakelijk antwoord op de tekenen des tijds’. De synode concludeert tenslotte dat over dit onderwerp meer onderzoek nodig is.

De discussies rond identiteit en seksualiteit roepen volgens het synoderapport ‘nieuwe vragen’ op waar de kerk mee aan de slag moet. Maar het woord ‘homoseksueel’ of ‘lhbti+’er’ valt nergens, terwijl die laatste term wel in het werkdocument voorkwam. Kardinaal Grech, secretaris-generaal van de synode, zei zaterdagavond dat ‘de synode het nodig vond om ieders tempo te respecteren.’

James Martin, de Amerikaanse priester die opkomt voor rechten van lhbti+’ers in de kerk, zei tegen de National Catholic Reporter dat hij ‘teleurgesteld, maar niet verrast’ was over wat het document over deze groep in de kerk te zeggen had. “Er waren zeer uiteenlopende meningen over het onderwerp,” zei Martin. “Ik zou echter willen dat sommige van die discussies, die open en eerlijk waren, in de uiteindelijke synthese waren opgenomen.”


Voetbalwedstrijd

Los van alle heikele punten is het slotdocument een blauwdruk voor een meer gastvrije kerk die dichtbij de wereld staat. Vrouwen hebben meer te vertellen, priesters moeten hun almacht afstaan en er wordt omgekeken naar mensen in de marge.

Voordat deze synode begon waren veel conservatieve katholieken bang dat de katholieke kerk, die zij zo liefhebben, te grabbel zou worden gegooid. Vooruitstrevende katholieken hoopten juist op hervormingen. Beiden moeten geduldig afwachten hoe dit alles afloopt. De synode zit nu in de rust en de uitslag kan nog alle kanten op.

Voor paus Franciscus is vooral belangrijk hoe er gespeeld wordt. Het ging hem bij deze synode vanaf het begin om de methode, niet om concrete resultaten.


Trouw, 29-10-2023 (Stijn Fens)