Een snelcursus alt-right

Jozefien Daelemans


Verrast door de bestorming van het Capitool? Dan spendeert u niet veel tijd online.


‘Wie had dit kunnen voorspellen?’, vroegen mensen zich af toen ze zagen hoe woedende Trump-supporters het Capitool bestormden. Wie veel tijd online spendeert, was niet zo verrast. ‘Storm the Capitol’ werd vorige maand meer dan 100.000 keer gepost op sociale media. Sommige extremisten droegen zelfs truien met opschriften op als ‘Maga, January 6th, civil war’. Dat die signalen niet ernstig genomen werden, is zorgwekkend.

‘We moeten het hebben over de online radicalisering van jonge, witte mannen’, schreef journalist Abi Wilkinson al in 2016. Wilkinson bracht ettelijke uren door in online subculturen en zag hoe vrouwenhaat, racisme en neofascisme via alt-rightkanalen gecultiveerd en verspreid worden. Ze waarschuwde dat alt-rightideeën ingang vinden in de mainstreammedia, dankzij politici en opiniemakers die hetzelfde taalgebruik en gedachtegoed hanteren en populaire media die systematisch fake news helpen te verspreiden en zo doelgroepen tegen elkaar opzetten. Ze kreeg jammer genoeg gelijk.

Voor wie zich niets kan voorstellen bij online radicalisering (ik benijd u), een korte introductie. Typisch aan alt-right is de toxische mix van verschillende haatdragende ideeën en samenzweringstheorieën. ‘Veel mannen die online radicaliseren en worden aangezet tot wit superioriteitsdenken, beginnen op fora tegen feminisme’, zegt Laura Bates, auteur van het boek Men who hate women. Bates ging undercover in de online ‘manosphere’ en vond verschillende gevaarlijke sektes (DS Weekblad 5 september). Ze vertelt dat een groot deel van het witte superioriteitsdenken gebaseerd is op de theorie van vervanging: witte vrouwen moeten, desnoods met geweld, overtuigd worden om witte, pure baby’s te baren.

De subcultuur van ‘incels’ is dan weer geobsedeerd door het idee dat zwarte vrouwen geen kinderen mogen krijgen, of gesteriliseerd moeten worden. ‘Incel’ staat voor ‘involuntary celibats’, mannen die seks willen, maar niet kunnen krijgen en daardoor een diepgewortelde haat tegenover vrouwen en de samenleving ontwikkelen, soms met dodelijke gevolgen. Zo opende Scott Paul Beierle het vuur op een yogastudio, omdat vrouwen die strakke yogapants dragen volgens incels mannen uitdagen en daarvoor gestraft moeten worden. Sommige incels vinden dat je kinderen vanaf elf jaar moet bestoken met antifeministische memes, als een soort toegangspoort naar wit nationalisme. Ze noemen dat ‘kersensmaak’ toevoegen aan het kindermedicijn. Wie tienerzonen heeft, kijkt het best af en toe eens mee over hun schouder.

‘1488’ is een combinatie van twee populaire numerieke symbolen bij white supremacists. 14 staat voor de ‘14 words’-slogan: ‘We must secure the existence of our people and a future for white children.’(‘We moeten het bestaan van onze mensen en een toekomst voor witte kinderen verzekeren.’) 88 staat voor ‘Heil Hitler’, omdat H de achtste letter van het alfabet is. Neofascisten, onder wie sommige Proud Boys, gebruiken ook de term ‘6MWE’, wat staat voor ‘6 million (jews) wasn’t enough’.

Niet alle groeperingen zijn even extreem. Alt-lite is een soort light-versie van alt-right. Ze distantiëren zich van wit nationalisme en openlijk racisme, maar delen bepaalde ideeën met alt-right en zijn manifest tegen feminisme, politieke correctheid en de islam. Alt-lite is vaak een gateway naar extreemrechts gedachtegoed en daarom een belangrijke component in het succes van alt-right. Vandaag vind je alt-lite-ideeën bij columnisten op tal van nationale en internationale nieuwssites.

Alt-right is geen zootje ongeregeld. Het gaat om miljoenen mensen, duizenden websites, fora en subkanalen, een goed georganiseerd netwerk, met een eigen (beeld)taal, symbolen en helden. Alt-right is geen Amerikaans fenomeen, denk aan de Pano-reportage over Schild & Vrienden. Politiek analisten die het succes van alt-right alleen verklaren vanuit economische onvrede, negeren soms dat hun drijfveren diep geworteld zijn in racisme, antisemitisme, vrouwenhaat en homofobie.

Grondige kennis van alt-right dringt zich op. In zijn kerstessay vergeleek Michael Van Peel de woke-beweging met alt-right (DS 29 december). Maar er is een groot verschil. De woke-culture heeft als gevolg dat mensen niet meer weten welke woorden ze moeten gebruiken in het diversiteitsdebat. De alt-rightculture heeft als gevolg dat er in de VS gewapende milities klaarstaan voor een nieuwe burgeroorlog.

Morele paniek over progressieve ideeën oppoken, is trouwens een beproefde alt-rightstrategie. Dat doen ze door kleine incidenten op links op te blazen, maar ook door nepprofielen te creëren van progressieve studenten die irritatie opwekken. Sommige nieuwssites gaan daarin mee. Vorige week nog publiceerde Het Nieuwsblad een artikel over zogenaamde ‘grote ophef’ over Grease. De film zou ‘te wit, homofoob en vrouwonvriendelijk’ zijn volgens ‘generatie woke’. In realiteit was de ophef gebaseerd op een vijftal tweets die later een parodie bleken. Het artikel werd offline gehaald, maar de lezer bleef opnieuw achter met het gevoel dat zijn cultuur wordt afgenomen, waar extreemrechtse politici handig op inspelen.

‘Je kan extreemrechts niet meer negeren, het is een heel ecosysteem, een cultuur die mensen samenbrengt en radicaliseert’, zegt sociologe Cynthia Miller-Idriss in een interview in MO* Magazine over haar boek Hate in the homeland. The new global far right. Elke redactie die het gevaar van extreemrechts ernstig neemt, zou minstens één redacteur moeten hebben die blind de weg vindt in kanalen als 4Chan, Reddit en Gab. Iemand die perfect weet wat ‘GEOTUS’ (God Emperor of the United States) of ‘Redpilled’ (een verwijzing naar The matrix) betekent en lezers daarover informeert. We hebben ons vaak genoeg afgevraagd na elke extreemrechtse uitbarsting ‘hoe dit in godsnaam is kunnen gebeuren’. De volgende keer moeten we het zien aankomen, of beter nog, voorkomen.


Blog DS, 13-01-2021 (Jozefien Daelemans)