Wat is er aan de hand met Tiktok?


Er is iets merkwaardig aan het gebeuren op Tiktok. U weet wel, die app met zotte filmpjes van vijftien seconden, haast altijd met een schattig lachende Celine Dept of Marthe van K3. Tenzij het een smoelen trekkende Jacques Vermeire is.


Open de app vandaag en u krijgt, wel ja, Céline Dept, Marthe van K3 en vervolgens Jacques Vermeire. Maar als ik op ‘ontdekken’ klik, dan zie ik geen grappige nieuwe challenges of dansjes die een modemerk lanceert in de hoop viraal te gaan bij jonge tieners. Nee, ik zie de trending hashtag #blacklivesmatter. Als ik daarop doorklik, zit ik plots middenin een woelige betoging. De camera draait omhoog, en ik zie op het dak de zwaarbewapende politieagenten staan. Ik swipe omhoog, naar de volgende video, en ik zie een jonge betoger die traangas in haar gezicht heeft gekregen. Iemand probeert haar ogen uit te wassen. Wie wil zien en voelen hoe Amerikaanse jongeren deze woelige dagen beleven, moet hier zijn. Niet op Twitter of Instagram, laat staan Facebook.

Tiktok is iets helemaal anders geworden dan het enkele maanden geleden was. En dat was ook al iets helemaal anders dan in 2018 – toen zag je er haast alleen meisjes van twaalf. Die razende evolutie maakt dit met voorsprong het interessantste sociale medium van het moment. En niemand weet precies hoeveel mensen Tiktok gebruiken, maar waarschijnlijk ongeveer een miljard – evenveel als Instagram, twee of drie keer zoveel als Twitter of Snapchat. En niemand weet precies hoe het werkt: een mysterieus algoritme bepaalt welke filmpjes je te zien krijgt. Oh ja: en Tiktok is een Chinese app.

Zet het allemaal op een rijtje, en je gaat je vragen stellen. Weet u nog, de betogingen in Hongkong vorig jaar? Daar was op Tiktok niks van te zien. Weggecensureerd. Maar de onrust in de Amerikaanse straten wordt als trending topic onder ieders ogen geduwd. Het kan zijn dat Tiktok op een jaar tijd helemaal verwesterd is – moederbedrijf Bytedance doet hard zijn best om die indruk te wekken. Of ... zou het ook kunnen zijn dat de Chinese overheid Bytedance aanmoedigt om beelden van Amerikaans straatgeweld te verspreiden? Wie weet zelfs in de hoop het land te destabiliseren in de aanloop naar de presidentsverkiezingen? Ik heb geen idee, maar wetende wat er vier jaar geleden allemaal is gebeurd, is het geen onzinnig idee. Het is in ieder geval maar een kwestie van tijd alvorens een of andere conservatieve Amerikaanse blaaskaak die theorie rondbazuint. Vorig jaar al waren er politici die opriepen om Tiktok uit de VS te bannen, zoals dat met Huawei is gebeurd.

Bytedance heeft vorige maand Kevin Mayer, een topman van Disney, benoemd als baas van Tiktok – maar Mayer rapporteert aan de grote baas van Bytedance, Zhang Yiming.

Wat is er écht aan het gebeuren? Als ik zou moeten gokken, zou ik zeggen dat wat nu op Tiktok gebeurt, grotendeels echt en spontaan is. Zoals de generatie van de Arabische Lente greep naar Twitter en Facebook, zo grijpt een nieuwe generatie nu naar ‘haar’ medium om haar verhaal te vertellen. En dat medium is Tiktok.

Dat betekent ook dat Tiktok niet meer is wat u en ik dachten dat het is. Het is iets nieuws aan het worden. Een krachtig en heel direct medium. En een machtig politiek instrument, klaar om te worden gebruikt of misbruikt door een nieuwe lichting influencers die het helemaal in de vingers hebben.


Blog DS, 06-06-2020 (Dominique Deckmyn)