King, Jambon en Bourgeois


Het is woensdagvoormiddag. Ik geef een les Nederlands aan een klas uit de retorica, zoals het laatste jaar van het middelbaar wordt genoemd. Ik wil hen graag uitleggen wat ‘retorica’, of welsprekendheid, echt betekent. Daarvoor gebruik ik de beroemde ‘I have a dream’-toespraak van Martin Luther King. Kort schets ik de historische achtergrond. Dan start ik het fragment dat ik heb opgezocht via Google.

Tot mijn verrassing duikt eerst een propagandafilmpje voor N-VA-kopstuk Jan Jambon op. A la bonne heure, denk ik. Zondag zijn het verkiezingen en zelfs de partijbonzen hebben de nieuwe media ontdekt. Na een paar seconden kan ik hem wegklikken en komt King in beeld. De toespraak begint en de leerlingen volgen hem aandachtig. Ik wijs hen op enkele retorische kenmerken: dat King veel herhaalt en dat hij vaak Bijbelse referenties gebruikt, hij is tenslotte dominee. Net op het moment dat hij de gevleugelde woorden voor de eerste keer zal gebruiken, gebeurt het. Plots verdwijnt King uit het beeld en grijnst Geert Bourgeois (N-VA) ons een paar seconden toe. Net op het cruciale moment in de speech zit een politieke boodschap van de volgende Mister Europe van de N-VA. Daarna mag King zijn toespraak verder houden.

Ik ben verrast en ook verontwaardigd. Hoe is het mogelijk dat deze toespraak wordt onderbroken voor politieke reclame? Waarom wordt mij op voorhand niet gemeld dat dit zal gebeuren? Kan ik daar iets tegen doen, zodat mijn les niet wordt gestoord? Kan Bourgeois daarvoor ter verantwoording geroepen worden? En Google?

Geert Bourgeois heb ik niet geprobeerd te bereiken. Wel probeerde ik Google te bellen, maar dat bleek een onmogelijke opdracht. Ik vond drie telefoonnummers via, euh, Google. Eén bestond niet meer. Daarna meldde een mechanische stem mij dat zij op dit moment niet bereikbaar zijn. Bij het derde nummer werd ik gesommeerd om de naam van het bedrijf waarvoor ik belde in de hoorn te roepen. Dat heb ik twee keer gedaan. Er gebeurde niets.

Ik wil niet met de vinger naar de N-VA of een andere politieke partij wijzen die op die manier promotie wil maken. Maar ik blijf graag meester over wat ik mijn leerlingen laat zien. Reclame voor een politieke partij is daar niet bij en mag ik zelfs officieel niet uitzenden. Dat zou ingaan tegen ‘de principes van zorgvuldig bestuur’, zoals dat officieel heet.

Ik vraag me nu wel af tussen welke filmpjes Jambon, Bourgeois en co. dezer dagen op Google nog opduiken. Even testen.


John Vervoort, leraar Nederlands en literair criticus voor ‘De Standaard’.

DS, 23-05-2019