Schadelijkheid vaccins is hardnekkige mythe


Een deel van de bevolking gelooft de mythes over vaccins, maar laat zich toch inenten. ‘Dit kan wel de voorbode zijn van een dalende vaccinatiegraad.’


‘Vaccins overbelasten en verzwakken het immuunsysteem.’ Het is niet waar, maar toch gelooft 34 procent van de Belgen dat het klopt. Nog meer Belgen denken ten onrechte dat vaccins vaak ‘ernstige’ neveneffecten veroorzaken (53 procent). Over vaccins doen veel fabeltjes de ronde, waarvan de (weerlegde) link tussen vaccinatie en autisme er maar één is. De mythes blijven hardnekkig leven, in ons land en in veel andere Europese landen.

Dat toont een nieuwe Eurobarometer over de houding van Europeanen over vaccinaties aan. In opdracht van de Europese Commissie werden in maart van dit jaar 27.500 burgers uit de 28 EU-lidstaten face-to-face bevraagd in hun moedertaal. Daarbij waren meer dan duizend Belgen.

Hoe Europeanen over inentingen denken, is van groot belang. Want hoewel er een veilig en doeltreffend vaccin tegen beschikbaar is, gaan de mazelen rond in Europa (DS 15 april). De tol van de slechte bescherming tegen de infectieziekte is hoog. Vorig jaar kregen meer dan 12.000 burgers uit de EU de mazelen en stierven tientallen patiënten aan de ziekte.

De negatieve opvattingen over de risico’s van vaccinaties zijn geen goed teken, zegt Heidi Theeten, professor aan het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties van de Universiteit Antwerpen. ‘Mythes over vaccins kunnen een voorbode zijn van een dalende vaccinatiegraad.’


Anti-vaxx-beweging

De anti-vaxx-beweging in Vlaanderen heeft weinig voet aan de grond en Belgen zijn vandaag over het algemeen nog altijd bereid om zich te laten vaccineren. In de Europese bevraging zegt 72 procent van de Belgen dat hijzelf of een gezinslid de voorbije vijf jaar werd ingeënt tegen een ziekte. Bij degenen die zich niet lieten prikken, is er slechts een kleine groep die dat weigerde omdat vaccins niet veilig zouden zijn of bijwerkingen zouden hebben.

De houding tegenover vaccins is dus dubbel. Er zijn twijfels en angsten voor bijwerkingen, maar toch kiezen veel Belgen voor vaccinatie. Behalve de twijfels is er ook een besef dat je met vaccinaties jezelf en anderen beschermt (bijvoorbeeld pasgeboren baby’s die zelf niet gevaccineerd kunnen worden). De overgrote meerderheid van de Europeanen, de Belgen incluis, is daarvan overtuigd.


Advocaten van vaccinatie

Voor Kind en Gezin, dat een groot deel van de Vlaamse baby’s inent, is die dubbele houding tegenover vaccins herkenbaar. ‘Onze verpleegkundigen krijgen niet meer dan vroeger te maken met echte vaccinatieweigeraars’, zegt woordvoerster Nele Wouters. ‘Ouders zeggen wel almaar vaker dat ze het niet meer weten, dat ze van alles hebben gehoord over de mogelijke risico’s van vaccins.’

De verpleegkundigen en artsen van Kind en Gezin worden ervoor opgeleid om naar twijfelende ouders te luisteren, om met hen in gesprek te gaan en de mythes te weerleggen. Kind en Gezin werkt ook aan een online module om zorgverleners te leren omgaan met twijfels over vaccinatie.

De inspanningen van Kind en Gezin lonen. De vaccinatiegraad bij de allerjongsten is voorbeeldig in Vlaanderen.

De verantwoordelijkheid van artsen en verpleegkundigen is volgens professor Theeten niet te onderschatten. ‘Ook uit de Europese bevraging blijkt weer dat artsen en andere zorgverleners de belangrijkste bron van informatie over vaccins zijn. Zij moeten advocaten van vaccinatie zijn en twijfels wegnemen.’


Feiten en mythes

‘Vaccins kunnen de ziekte veroorzaken waartegen ze moeten beschermen.’ 48 procent van de ondervraagde Belgen is het met die stelling eens. En dat is niet helemaal ten onrechte, zegt professor Heidi Theeten. ‘Door het mazelen*vaccin kan je wel degelijk een lichte vorm van de mazelen doormaken. Maar je wordt er niet echt ziek van en het is nooit ernstig. Hetzelfde geldt voor rubella, bof en het vaccin tegen het rotavirus.’

‘Vaccins overbelasten en verzwakken het immuunsysteem.’ Niks van aan, aldus Theeten. ‘Eén dag in de crèche belast het immuunsysteem sterker dan een uitgezuiverd vaccin.’

‘Vaccins hebben vaak ernstige bijwerkingen.’ Wie gevaccineerd wordt, kan er koorts door ontwikkelen en pijn hebben op de plek van de prik. ‘Dat komt voor, maar het is niet ernstig’, zegt Theeten. ‘Maar ernstige bijwerkingen zoals een levensbedreigende allergische reactie op het vaccin, een “anafylactische shock” of een ziekenhuisopname na vaccinatie komt zeer zelden voor.’ (mec)


989 meldingen over bijwerkingen

Exact 989 meldingen kreeg het geneesmiddelenagentschap (FAGG) de voorbije tien jaar over bijwerkingen van vaccins bij kinderen en adolescenten. ‘In vergelijking met de immense schaal waarop in België wordt gevaccineerd, is dat zeer weinig’, zegt professor Thierry Chris*tiaens, farmacoloog van de UGent. Alleen al in Vlaanderen gaf Kind en Gezin vorig jaar 620.000 dosissen. Ook het FAGG concludeert dat de voordelen van vaccinaties ruimschoots de nadelen overstijgen.

‘Niet alle bijwerkingen worden gemeld’, zegt Christiaens. ‘Maar net bij vaccins gebeurt dat vaker dan bij andere middelen. Het gaat om gezonde mensen die inentingen krijgen, bij hen gaat er sneller een alarmbel af als ze zich nadien niet lekker voelen.’ (jom)


DS, 03-05-2019 (Maxie Eckert)