Woonden er op de wereld alleen Nederlanders, dan waren de natuurlijke hulpbronnen razendsnel op


Honderdvier dagen. In die tijd zou de wereldbevolking alle natuurlijke hulpbronnen verbruiken die de aarde in één jaar opbouwt, als ze even gulzig consumeert als de gemiddelde Nederlander.


Met een dergelijk consumptiepatroon zouden we dus op 14 april al door de natuurlijke hulpbronnen die de planeet ons in één jaar ter beschikking stelt heen zijn. In huis-tuin-en-keuken-termen komt het erop neer dat iedere Nederlander op 14 april zijn complete jaarsalaris er al doorheen zou hebben gejaagd. Om vervolgens de rest van het jaar bij te lenen bij de bank, de aarde in dit geval. In theorie hebben we 3,5 planeet nodig om de consumptiedrift te dragen. En de hulpbronnen die wij jaarlijks opgebruiken, te reproduceren.

Dat blijkt uit cijfers van Earth Overshoot Day. De organisatie berekent jaarlijks de datum waarop de mensheid wereldwijd evenveel hulpbronnen heeft verbruikt als de aarde in één jaar aan kan maken. Hiertoe vergelijkt het instituut de jaarlijkse totale consumptie van hulpbronnen door de mensheid, met de capaciteit van de aarde om natuurlijke hulpbronnen in datzelfde jaar te regenereren. De berekeningen worden gebaseerd op statistieken van de Verenigde Naties.

Wereldwijd gezien viel 'overschrijdingsdag' gisteren, op 1 augustus. Kortom: de laatste vijf maanden van 2018 teert de wereldbevolking op reserves, die in omvang ook steeds minder worden. In 1970 viel deze datum nog op 29 december, slechts twee dagen voor het einde van het jaar. Destijds was één aardkloot nagenoeg voldoende, tegenwoordig hebben we er 1,7 nodig. En het einde is nog niet in zicht. Integendeel. Wereldoverschrijdingsdag schuift ieder jaar een stukje op, met 1 augustus als meest recente dieptepunt.

Westerse landen hebben de twijfelachtige eer om de lijst van Earth Overshoot Day aan te voeren. De meeste Europese landen zijn in het vroege voorjaar al ruimschoots over de grens heen die de aarde aankan, wat betreft het zelfstandig produceren van natuurlijke hulpbronnen.
Qatar

Uitschieter op het continent is Luxemburg. De wereld zou dit jaar al op 19 februari door zijn voorraden heen zijn als we allemaal het consumptiepatroon van de Luxemburgers zouden volgen. Het beste jongetje van de Europese klas is Albanië. De Albanezen hebben nog even te gaan in 2018 voordat ze de overschrijdingsdatum bereiken. Op 14 oktober raakt Tirana pas de bodem van de hulpbronnenput.

Een verdere greep uit de cijfers van Earth Overshoot Day geeft een weinig rooskleurig beeld voor de toekomst. In de Verenigde Staten viel wereldoverschrijdingsdag dit jaar op 15 maart. De Amerikanen hebben maar liefst vijf planeten nodig om in hun consumptieziekte met de aarde quitte te spelen.

Maar het kan altijd erger. In Qatar valt de dag op 9 februari, koud 40 dagen in het nieuwe jaar. De Qatarezen hebben 9,3 planeet als de aarde nodig om te blijven consumeren zoals ze dat gewend zijn. Ook in de golfstaat is de grote boosdoener de CO2-uitstoot.

Aan de andere kant van het spectrum zitten landen als Vietnam en Marokko, die respectievelijk hun overschrijdingsdag vieren op 21 en 17 december. Zo kan het dus ook. Dat vinden ze ook bij Earth Overshoot Day. Onder het credo #MoveTheDate roept de organisatie op tot een ommekeer in de wereldwijde consumptie van natuurlijke hulpbronnen. Hoe dat moet? Het gebruikelijke recept. Minder fossiele brandstoffen, minder vlees en meer plantaardig voedsel en het bestrijden van overbevolking.


Nationale ecologische voetafdruk

Het berekenen van de datum waarop de overschrijdingsdag van een land valt, hangt nauw samen met de nationale ecologische voetafdruk. Eenvoudig gezegd: hoe meer groen in een land en hoe minder consumptie onder de bevolking, des te positiever de nationale ecologische voetafdruk.

Daarom heeft een land als Brazilië bijvoorbeeld een ecologisch overschot. Een groot gedeelte van het Zuid-Amerikaanse land is bedekt met regenwoud. Om precies te zijn: voor elke Braziliaan was er in 2014 8,9 hectare biologisch productieve ruimte. Tegelijkertijd gebruikt de gemiddelde Braziliaan 3,1 hectare van diezelfde ruimte om in alles te voorzien wat hij of zij consumeert. Van voedsel tot transport en van gebruiksvoorwerpen tot huisvesting. Doordat de consumptie in Brazilië boven het mondiaal gemiddelde ligt, blijft de overschrijdingsdatum van land desalniettemin steken op 19 juli.

In Nederland is het precies andersom. In Nederland is er 0,9 hectare biologisch productieve ruimte beschikbaar per inwoner. We hebben daarentegen 5,9 hectare van die ruimte nodig om te voorzien in onze consumptiebehoeften. Voor elke Nederlander is er dus een tekort van 5 hectare aan biologisch productieve ruimte, waardoor er een ecologisch tekort ontstaat. Kortom, te weinig groen en te veel consumptie.

Voor Luxemburg gaat eenzelfde soort patroon op. De bevolking daar heeft 12,3 hectare nodig gezien de levensstandaard van de Luxemburgers, maar in werkelijkheid beschikt het land over niet meer dan 1,4 hectare per inwoner.

Dat Qatar de lijst van Earth Overshoot Day aanvoert, komt binnen deze context dan ook allerminst als een verrassing. De Qatarezen hebben 1,2 hectare biologisch productieve ruimte per persoon tot hun beschikking. Maar door onder meer de oliezucht waar de golfstaat onder gebukt gaat, heeft de gemiddelde inwoner van het land 15,5 hectare grond nodig om in zijn consumptiedrang te voorzien.


Trouw, 01-08-2018 (Jarron Kamphorst)

Bijgesloten Plaatje(s)