Deense imam heeft geen spijt


Ahmed Abu Laban is imam in Kopenhagen en hoofdrolspeler in de wereldwijde opschudding over de Deense cartoons waaraan de islamitische wereld aanstoot neemt.


Kopenhagen, 7 febr. „Ik huil bittere tranen om Denemarken, om de brandende ambassades, om de bedrijven die worden geboycot, om de mensen die hun banen verliezen. Maar niemand kan mijn gekwetste persoonlijke religieuze gevoelens wegnemen.”

Ahmed Abu Laban is imam in Kopenhagen en hoofdrolspeler in de wereldwijde veenbrand rond de cartoons van de profeet Mohammed die eind september in de Deense krant Jyllands-Posten werden afgedrukt. Het was een door Abu Laban geïnspireerd comité ‘ter ere van de profeet’ dat delegaties zond naar Egypte en Libanon om de landen in het Midden-Oosten wakker te schudden.

Eén delegatie toog naar Egypte, een andere naar Libanon. Volgens Abu Laban spraken ze daar onder meer met regeringsfunctionarissen, de moefti (geestelijk leider) van Egypte en met de secretaris-generaal van de Arabische Liga. Het duurde nog enige tijd voordat vanuit het invloedrijke Saoedi-Arabië een oproep tot boycot van Denemarken klonk. Men had daar volgens hem het einde van de pelgrimage naar Mekka afgewacht.

Die actie wordt Abu Laban in Denemarken niet in dank afgenomen. Deense producten worden geboycot, woedende menigten in Beiroet, Damascus en Teheran staken afgelopen weekeinde Deense consulaten en een ambassade in brand. Bij de rellen, ook in andere islamitische landen, zijn al zeker vijf doden gevallen.

De imam ontvangt zijn bezoek in zijn kantoortje op de eerste verdieping van een wat haveloos pand in een buitenwijk van Kopenhagen, op de hoek van een weggetje met groezelige en verlaten industrie. ‘Det Islamiske Trossamfund’ staat er op de gevel, de naam van een welzijnsorganisatie (trustfund) voor moslims waarvan Abu Laban de leider is. Een omstreden man in Denemarken, want eerder werden hij en zijn organisatie al in verband gebracht met geldinzamelingen voor Hamas en contacten met de blinde sjeik Omar Abdel Rahman, die een levenslange gevangenisstraf uitzit voor de bomaanslag op het World Trade Center in New York in 1993.

Op de trap naar de tweede verdieping is het een komen en gaan van vrouwen met hoofddoekjes, op de eerste verdieping staat de kleine receptie vol met mannen. Een groot agenda-bord op de muur geeft aan dat ‘sjeik’ Abu Laban vandaag aanwezig is.

Abu Laban oogt als een vriendelijke zestiger van Palestijnse komaf, met donkere ogen en een grijze baard. Hij doet zijn best om begrip te kweken voor zijn positie. Maar Abu Laban heeft geen spijt van zijn acties en voelt zich ook niet verantwoordelijk voor de escalatie van de laatste dagen. Het plan om naar het Midden-Oosten af te reizen ontstond toen hij en zijn medestanders van 26 moslimorganisaties in Denemarken zelf naar eigen zeggen keer op keer bot vingen. „De cartoons zijn extreem kwetsend voor gelovige moslims. Ons fundament is dat Allah de grote schepper is en Mohammed zijn boodschapper. Hij is de perfecte mens, onze gids.”

Imam Abu Laban: „Als geestelijke ben ik wel gewend geraakt aan erge dingen. Ik heb een zekere immuniteit opgebouwd en heb mezelf onder controle. Maar als religieus persoon vind ik het heel erg.”

Nederland is Denemarken voorgegaan in de golf van anti-islamitische sentimenten tot aan het beledigen van de profeet toe, zegt Abu Laban. Daarmee verwijst hij naar de moord op Theo van Gogh na diens film Submission. In november 2004 veroordeelde de imam in een preek de moordenaar. Maar ook voor het slachtoffer had hij geen goed woord over. „Nederland heeft het niet goed aangepakt en nu is de golf over Denemarken heengekomen, dat andere zeer liberale land in Europa.”

Abu Laban zegt de Jyllands-Posten op de krenking te hebben aangesproken. Twee redacteuren heeft hij naar eigen zeggen precies het scenario geschetst dat nu is uitgekomen. „Als jullie dan geen excuses willen maken, zei ik, laten we dan een praktische oplossing vinden, geef dan tenminste een signaal! Organiseer een serieuze conferentie over Mohammed.” Maar er gebeurde niets. Ook de minister reageerde niet. „Ja, hij gaf een paar dagen later een provocatieve persverklaring met de boodschap: take it or leave it. Toen hebben we besloten een representatieve delegatie naar het Midden-Oosten te sturen.”

„We hebben niet om sancties gevraagd, we wilden geen politiek bedrijven”, zegt de geestelijke. Maar wat dan wel precies het doel van de delegaties was, wordt niet glashelder: „We willen alleen een meer sensitieve houding van De-nemarken ten aanzien van deze kwestie.” Hij spreekt van een „ongezonde atmosfeer” die de laatste jaren in Denemarken heerst. „Er staat grote druk op moslims hier, ze zijn tot het uiterste getergd. Voor ons was het: genoeg is genoeg.”

Het is een indirecte verwijzing naar de politieke situatie in Denemarken, waar de centrum-rechtse regering-Rasmussen de steun nodig heeft van de rechts-populistische Dansk Folkeparti. Dat zorgt onder meer voor strengere immigratiewetgeving. Rechtstreeks commentaar wil hij daar liever niet op geven. „Dit is een democratie, als de meerderheid dat wil, worden hier wetten aangenomen. Dat wisten we toen we hier kwamen.” Maar Abu Laban heeft wel moeite met het debat: „Dat is hier totaal vergiftigd. De Dansk Folkeparti speelt in op de gevoelens van onzekerheid bij de Denen.”

In dat opzicht gaat de vergelijking met Nederland niet helemaal op, vindt Abu Laban, de situatie in Denemarken is erger. „Nederland is vanwege zijn koloniale verleden al veel langer in aanraking met de islam, men is veel meer gewend. Denen zijn van oudsher heel erg in zichzelf gekeerd. Verder kunnen de Marokkanen in Nederland door hun aantal een sterk etnisch blok vormen. Hier zijn de moslims met Pakistani, Palestijnen, Marokkanen en Turken veel meer verdeeld.”

In Denemarken krijgt de imam veel kritiek omdat de delegaties die naar het Midden-Oosten reisden behalve de twaalf gepubliceerde cartoons, ook andere exemplaren meenamen. Om de boel aan te dikken, luidt het verwijt. „We hebben een uitgebreide documentatie meegenomen, met ook andere cartoons inderdaad. Dat waren plaatjes die sommige imams als dreigbrief hadden ontvangen. We hebben dat er in onze notitie nadrukkelijk bij vermeldt.”

Maar wat men er in Saoedi-Arabië mee doet, is niet zijn verantwoordelijkheid, vindt Abu Laban. Hij heeft de Deense regering wel een brief gestuurd om uitleg te geven: „Wij zijn ook Denen, wij zijn ook bezorgd om wat er gebeurt.” Maar een oproep van hem aan de Arabische wereld om de escalatie te stoppen, ziet Abu Laban niet zitten: „Dat gelooft niemand.” Hij hoopt dat de crisis overwaait. ,,Misschien is dit een eruptie als bij een vulkaan. Daarna kan ook de rust weerkeren. We moeten de reacties ook niet overdrijven. In Syrië en Libanon wordt nou eenmaal zo gereageerd. Er hebben al vele Israëlische en Amerikaanse vlaggen gebrand, het hoort een beetje bij het plaatselijke temperament.”

Het debat over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting vindt Abu Laban niet ingewikkeld: „Bewaar Mohammed, Jezus en Jozef gewoon op een veilige plaats. Aan die nobele mensen mag niemand komen. Er zijn toch nog genoeg figuren om belachelijk te maken: Mao, Che Guevara, Montgomery, Stalin, noem maar op.”


NRC, 07 februari 2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB